Rusya, Türkmenistan’la enerji anlaşması imzalayamadı
Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev Hazar’ın zengin enerji ülkeleri Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan liderleri ile dün Kazakistan’ın Artau şehrinde gerçekleştirdiği dörtlü zirvenin ardından Türkmenistan’a geçti. Avrupa ülkelerinin Rusya bağımlılığını azaltmak için geliştirdikleri Nabucco doğalgaz boru hattı ile ilgili çalışmaların hızlanması, Moskova’nın yoğun mesai yapmasına neden oldu. Ankara ile Güney Akım konusunda uzlaşı sağlayan Moskova, şimdi de tedarikçi ülkelerle işi sağlama almak için çalışıyor. Ancak Türkmenistan’la Rusya arasında Nisan ayında yaşanan doğalgaz boru hattında yaşanan patlama nedeni ile ortaya çıkan kriz henüz aşılabilmiş değil. Türkmenistan’la yeni bir doğalgaz anlaşması imzalamayı bekleyen Rusya, Aşkabat temaslarında hedefine ulaşamadı. Liderler sorunun çözüldüğünü ifade etse de, sevkıyatın ne zaman başlayacağı ve fiyat konusu netleştirilemedi.
Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov, Medvedev’le görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, Rusya üzerinden kesilen sevkıyatın önümüzdeki dönemde yeniden başlayabileceğini açıkladı, ancak tarih vermedi. Nisan ayında Rusya sevkıyat boru hattında gerçekleşen patlama nedeni ile sevkıyat durdurulmuştu. Patlamayı kasıtlı olarak değerlendiren Türkmenistan enerji şirketi Türkmengaz, Rusya arzını kesmişti. Ekonomik kriz nedeni ile Avrupa taleplerinin azalması ve fiyatların düşmesi nedeni ile Rusya pahalı olan Orta Asya doğalgazı yerine kendi kaynaklarından satış yapmayı tercih ettiği iddia edilmişti.
Berdimuhammedov yaptığı açıklamada, Moskova sevkıyatının durdurulması ile ilgili sorunları çözdüklerini ifade ederek, Gazprom’un uluslar arası şartlar çerçevesinde Türkmenistan’dan doğalgaz alımı yapmaya devam edeceğini söyledi. Berdimuhammedov fiyat konusunda da ‘yeni şartlar’ tanımını kullanarak Moskova’yı zora soktu. Berdimuhammedov, “Kazayı göz önünde bulunurduğumuzda Türkmengaz’la Gazprom arasındaki ilişkilerin yeniden kurulmasının zaman alacağını söylemek istiyorum. Olağanüstü bir sorunumuz yok. Fiyat formülasyonun gözden geçirilmesi gerektiğini düşünüyorum.” dedi.
Türkmenistan doğalgaz ihracının büyük çoğunluğunu Rusya üzerinden gerçekleştiriyor. 2008’de 70,5 milyar metreküp doğalgaz üretimi gerçekleştiren Türkmenistan bunun 47 milyar metreküpünü ihraç etti. Türkmenistan aylık Rusya doğalgaz sevkıyatından 1 milyar dolar gelir sağlıyor. Bu rakam da Türkmen bütçesinin önemli bir kısmını oluşturuyor. Dünyanın dördüncü büyük doğalgaz rezervlerine sahip olan Türkmenistan Çin ve Avrupa alternatifini değerlendiriyor. Bugüne kadar Nabucco’ya olumlu yanıt vermeyen Türkmenbaşı, Ankara’da imzalanan anlaşmanın arefesinde Nabucco’ya gaz verebileceklerini açıklamıştı.
Kremlin danışmanı Sergey Prikhodko da yaptığı açıklamada Türkmen doğalgazının Rusya üzerinden sevkıyatının önümüzdeki haftalarda başlayabileceğini ifade etti. Prikhodko Ria Novosti haber ajansına yaptığı açıklamada, “Türkmenistan ve Rusya arasında enerji işbirliği hiçbir zaman kesilmedi. Teknik nedenlerle kaynaklanan sorun da aşılmış durumda.” bilgisini verdi. Prikhodko sevkıyatın başlama tarihinin ve fiyat konusunun önümüzdeki dönemde netleşeceğini söyledi.
2009 İpakyolu ralli etkinliklerine Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’de katıldı. Rusya-Türkmenistan toplam ticareti 2008 yılında toplam 7 milyar dolara ulaşırken, bu yılın ilk yedi ayında 5 milyar dolara ulaşması liderleri memnun etti. İki ülke petrol şirketleri Hazar’da ortak yatırım konusunda bir anlaşma imzaldı.