Obama kazandı; Rusya-Türkiye ilişkileri gelişecek
ABD Başkanı Barack Obama’nın ikinci kez başkan olarak seçilmesi Kremlin Sarayı’nda derin bir nefes alınmasını sağladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ilk elden Obama’ya tebrik mesajını gönderirken, Başbakan Dmitri Medvedev dünyanın en güçlü ülkelerinden birinin liderinin Rusya’yı birinci düşman olarak tanımlayan bir isim olmamasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Cumhuriyetçi aday Mitt Romney’in kazanamaması Rusya’nın İran, Kafkaslar, Orta Asya, Afganistan ve Suriye krizi başta olmak üzere diğer uluslar arası sorunlu bölgelerde masaya daha güçlü oturmasını sağlayacak. Uluslar arası sorunların çözümünde müzakere ve diplomasi yolunu tercih eden Moskova, ABD’nin yumuşak gücünün öne çıkmasından memnun.
Uluslar arası ilişkilerde çok kutuplu yaklaşım, nükleer ve konvansiyonel silahlarda indirim anlaşmaları, füze kalkanı, NATO’nun Rusya’nın arka bahçesine doğru ilerlemesi, Orta Asya’da askeri üsler üzerinden devam eden nüfuz mücadelesi ve Arap Baharı ile yeniden kurgulanan Ortadoğu tanıdık isim Obama ile daha rahat ele alınabilecek. Medvedev’in başbakan olarak katıldığı Mart ayındaki G8 zirvesinde açık unutulan mikrofonda Obama’nın “seçimlerden sonra daha rahat olabileceği” mesajı Moskova’da doğru algılandı. Suriye krizi başta olmak üzere sorunlu konularda Washington’la söylem savaşına girmekten kaçınıldı. Şimdi daha hızlı bir şekilde “perezagruska” (yeniden yükleme) düğmesine basılabilecek.
Rusya ve ABD arasında füze kalkanı, Suriye krizi ve bölgesel sorunlara çözüm bulunması ise en çok Ankara’yı rahatlatacak. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Üst Düzey İşbirliği Konseyi toplantısını 3 Aralık’a erteleme nedeni şimdi çok daha net görülebiliyor. Seçimlerden önce yapılacak tarihi bir ziyarette somut neticelerin alınması neredeyse imkansızdı. Şimdi ABD’nin de yeşil ışık yakabileceği başta Suriye krizi olmak üzere bölgesel sorunlar birlikte ele alınabilecek.
Ankara’nın Suriye krizinin çözümü için önerdiği Rusya-Türkiye-İran troykasının çalışmalarına Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov baştan ‘evet’ dedi. Nitekim Lavrov, Mısır’da yaptığı temasların ardından Ürdün’ün başkenti Amman’a geçti ve burada Suriye muhalefeti ile görüştü. Lavrov, Suriye lideri Beşşar Esed’in görevden ayrılmasını görüşmelere başlamak için ön şart olarak ortaya konmamasını istedi. Önce ateşkesin sağlanması, sonrasında geçiş hükümetinin kurulmasına olumlu bakan Moskova, Cenevre Mutabakatı çerçevesinde sorunun çözümünü talep ediyor. Irak’tan askerlerini çeken, Afganistan’dan askerlerini çekmeye hazırlanan Obama’nın da Suriye’de bir dış askeri müdahaleyi desteklemediği biliniyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın, Temmuz ayında Moskova’ya yaptığı ziyarette önerdiği teklifi Putin yönetimi etraflıca ele aldı. Ayrıntıları netleşmeyen bu teklifin 3 Aralık’ta ete kemiğe bürünmesi bekleniyor. İndirilen uçakla birlikte gerilen Türk-Rus ilişkilerinin Suriye konusunda ne kadar kırılgan olduğu ortada. Suriye gibi zorlu bir krizin aşılması iki başkent arasındaki ilişkilerin yeniden stratejik ortaklığa doğru giden yola girmesine imkan sağlayacak.
Füze kalkanı ile ilgili sağlanacak anlaşma ise en çok Ankara’nın elini rahatlatacak. Kürecik’te aktif hale gelen radar sistemleri füze kalkanının bir parçası olarak öngörülüyor. Önümüzdeki günlerde büyük bir ihtimalle Obama hükümeti Moskova’nın talep ettiği hukuki bağlayıcılığı olan garantiyi verecek. Kriz olmaktan çıkan radar üssü, Rus nükleer füzelerinin de hedefi olmaktan kurtulacak.
Özellikle Afganistan’dan asker çekilmesi ile ilgili Ankara-Tiflis-Bakü’nün ortak bir çalışma içinde olduğu belirtiliyor. Rusya da Afganistan’da NATO’ya lojistik destek için hava intikal merkezi tahsis etmeyi kabul etmişti. Yeni dönemde Afganistan’dan askerlerin geri çekilmesinde ortak bir çalışmanın başlaması öngörülebilir.
Gürcistan ve Kafkaslarda da yeni olumlu havanın etkilerini görmek mümkün olacak. Gürcistan’da Moskova’nın arzu ettiği yönde bir iktidar değişimi olması, üçüncü dünya savaşının eşiğine getiren Güney Osetya ve Abhazya ayrılıkçı bölgeler sorunun çözümüne katkı sağlayabilir. Yukarı Karabağ sorununun çözümünde de yeni bir ivme kazanılması, Türkiye’yi yeniden “komşularla sıfır sorun” politikasını uygulamasına imkan verebilir. Putin’in danışmanı Dmitri Peskov önceki gün yaptığı açıklamada, Rus liderin planlanan şekilde yurt dışı gezilerini yapacağını söyledi. Putin’in çok sayıda bakanın yer aldığı kalabalık bir heyetle Türkiye’ye çıkarma yapması planlanıyor. Türkiye’nin askeri mühimmat olduğu gerekçesi ile el koyduğu Rus şirketine ait kargo sorununun da bu ay içinde mutlaka çözüme kavuşturulması gerekiyor.