Rusya ile Azerbaycan arasında Gebele krizi

Rusya, Gebele radar üssü faaliyetlerine son verdiğini duyurdu. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Görüşmelerde Gebele radar üssünün faaliyet süresinin uzatılmasına ilişkin Azerbaycan, Rusya ile işbirliğin devam ettirilmesinden yana olduğunu belirtti. Görüşmelerde, taraflar arasında söz konusu üssün kira fiyatıyla ilgili mutabakat sağlanamadı. Azerbaycan Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu yönetimi arasında üssün kullanma ilke ve koşulları hakkında sözleşmenin 9 Aralık 2012’den itibaren iptali ve 10 Aralık 2012’den itibaren de üssün faaliyetinin durdurulması hususunda Azerbaycan’a nota sunuldu” bilgisi verildi.

7 Aralık’ta Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov, basına yaptığı açıklamada ortak paydanın sağlanması adına önemli mesafelerin kat edildiğini bildirmişti. Aralık ayı sonunda mevcut mukavelenin süresinin sona ereceğini hatırlatan Memmedyarov her hangi bir problemin yaşanmaması adına görüşmelerin hızla yürütüldüğünü ifade etmişti.

Azerbaycan'ın kuzeyindeki Gebele şehrinde bulunan ve 1985 yılında kullanıma giren "Daryal" tipi radar SSCB'nin füze savunma kompleksinin 8 baz istasyonundan biri . Radar üssü İran, Türkiye, Hindistan dahil Ortadoğu'yu bütünüyle, ayrıca Hint Okyanusu ve Avustralya kıtasının bir bölümünü kontrol imkanına sahip. Üs, ayrıca bu bölgelerden atılabilecek orta mesafeli, nükleer başlıklı füzelerin ilk atış anından itibaren yerini ve rotasını tespit edebiliyor.

Azerbaycan, radar üssünü 2002 yılında imzalanan anlaşma uyarınca Rusya’ya yılda 7 milyon dolar karşılığında kiraya verdi. Kiranın mühleti bu yılın sonunda tamamlanıyor. Azerbaycan hükümeti söz konusu üs için Rusya'dan yıllık 300 milyon dolar istiyor.

Muhalif Azeri basını, üste bulunan Rus askeri istihbaratı GRU ajanlarının Azerbaycan ordusuyla ilgili bilgiler toplamakla meşgul olduğunu iddia etmişti.

Haberlere göre, İsrail istihbaratı MOSSAD Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e radar üssün istihbarat amacıyla kullanıldığını bildirdi. Rus siyasi uzman Dmitri Kiseylov, Rusya’da yayınlanan Azerros gazetesindeki yazsında başka bir iddiayı ortaya attı. Kiseylov, Moskova’nın üs sayesinde Azerbaycan’ın Türkiye ve İsrail ile olan askeri teknik işbirliğini kontrol ettiğini de öne sürdü. Rus uzman, geçtiğimiz hafta Türkmenistan’da düzenlenen Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) zirvesi öncesi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Aliyev’i telefonla arayarak zirveye katılması teklifine rağmen Azeri liderin toplantıya katılmadığına dikkat çekti.