Ukrayna'da Cenevre çıkmazı - ANALİZ
Ukrayna’nın doğusunda Rusya yanlılarının kontrolündeki Slavyansk şehrinde meydana gelen çatışma, Rusya, Kiev, ABD ve AB’nin taraf olduğu Cenevre anlaşmasını tehlikeye attı. Ülkede gerilimin düşürülmesi için geçen hafta varılan uluslararası anlaşmayı kimin ihlal ettiği konusunda taraflar birbirlerini suçluyor.
Kırım’ın Rusya’ya bağlanması, Doğu ve Güney Ukrayna’da Rusya yanlısı ayaklanmaların sürmesi Kiev yönetimini zor durumda bırakıyor. Geçen hafta Cenevre’de Rusya, ABD, Avrupa Birliği ve Ukrayna’nın imzaladığı anlaşma, Slavyansk kentinde pazar günü gerçekleşen saldırılarda 3 kişinin ölümü üzerine tehlikeye girdi. Donetsk, Harkov ve 10’ya yakın kentte kamu binalarını işgal eden eylemciler, federasyon konusunda herhangi bir ilerleme sağlanamadığı gerekçesi ile eylemlerini sürdürüyor.
Bölgede geçen hafta operasyon başlatan Ukrayna güvenlik güçleri, kontrolü kaybetmemek için sert müdahalede bulunamıyor. Rusya ve Ukrayna dışişleri bakanlıkları, karşılıklı suçlamalarla Cenevre’nin uygulanmasını talep ederken ABD de Moskova’dan eylemciler üzerinde nüfuzunu kullanmasını ve binaların boşaltılmasını istedi.
Dün Kiev’in Cenevre’ye uymadığı eleştirisi getiren Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Amerikalı meslektaşı John Kerry’nin bu hafta başında anlaşmaya uymaması durumunda Moskova’nın daha sert yaptırımlarla karşılaşabileceği tehdidine tepki gösterdi. “Anlaşmada herhangi bir tarih yok.” diyen Lavrov, “Ancak tedbirlerin acil bir şekilde alınması öngörülüyor. Yasal olmayan silahlı gruplar durdurulmalı ve silahsızlandırılmalı. Siyasi suçlulara af çıkarılmalı. Anayasal diyalog süreci başlamalı ve diğerleri… Ancak tüm bunlardan önce şiddetin durması gerekiyor.” hatırlatmasında bulundu.
Güney ve Doğu Ukrayna’da terörle mücadele operasyonu başlatan Kiev yönetimi, ordunun iç çatışmaların bastırılmasında etkin olabileceği konusunda kararsız. Yerel polis gücü de güven konusunda endişe oluşturuyor. Sınırın hemen yanında bulunan Rus güçlerinin ise bölgede sivillere yönelik ciddi kayıpların yaşanması durumunda harekete geçmesi bekleniyor. Kentlerin Sağ Sektör olarak tanımlanan ırkçı grupların kuşatması altında olduğunu savunan eylemciler, Rusya’dan yardım istiyor.
Moskova, Cenevre ile Ukrayna’nın kalan kısmında federasyon kurulması ve NATO’ya girişi anayasa ile engellenen bir modelle cumhurbaşkanlığı seçimlerine gidilmesini hedefliyor. ABD ve NATO ise kısmen güçlendirilmiş yerel yönetim yapısı ile ittifaka üyeliğin yolunun açıldığı bir süreç öngörüyor. Sınırlarının dibinde NATO gücü istemeyen Moskova, istediğini alamaması durumunda, referandum ve Rusya ile birleşme kartını kullanmaya devam edecek. Tansiyonun yükselmesi ve Rus ordusunun bölgeye müdahalesi gerçekleşirse gelişmelerin kontrolden çıkma ihtimali tüm tarafları endişelendiriyor.