HABER-ANALİZ- İşlenmemiş Ürün İhracatındaki Artış Rubleyi Güçlendirecek Mi?
HABERRUS - Rusya'nın ihracat gelirleri, düşük talep ve fiyat düşüşleri nedeniyle azalıyor. Özellikle doğal kaynaklar negatif bir eğilim gösteriyor; en büyük düşüş kömürde yaşandı.
Ancak bazı ürünler, örneğin gübreler, fiyat artışı gördü. Genel olarak, 2024 yılında hammadde endeksi %2 oranında düştü.
Bu durumun rublenin değeri üzerindeki etkisi ve 2025 yılı için ekonomik beklentiler haberimizde.
Gazprombank Fiyat Endeksleri Merkezi (CCI) verilerine göre kömür, bir yılda %19 değer kaybetti. 2025 yılında toparlanma beklenmiyor, zira Çin’de rekor seviyede stok bulunuyor. Petrol ve petrol ürünlerinde de benzer bir tablo var. Ancak Urals ve ESPO markalı petrol üzerindeki indirimler varil başına iki dolar azaldı. ESPO, 2022’de iptal edilen Dubai türüne kıyasla prim değerini geri kazandı.
Ayçiçek yağı fiyatı %42,5 arttı. Gübre fiyatları da Çin’den tedarik yapılamaması ve büyük ihracatçıların üretiminde yaşanan aksaklıklar nedeniyle %20 yükseldi. Ayrıca, LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) fiyatlarında %6’lık bir artış görüldü.
Bir Felaket Değil
Ekonomistler, küresel piyasalardaki durumun karmaşık olduğunu belirtiyor. Finans analisti Mihail Belayev, hammadde endeksi için büyük bir umut olmadığını ifade ediyor. “Her şey tüketime bağlı ve büyüme hızı özellikle Batı’da düşük. Talep düşükken hammadde fiyatlarının artmasından söz edilemez” diyor.
Finans Üniversitesi’nden Pavel Trifonov ise gelişmiş ülkelerdeki ekonomik aktivitenin önemli ölçüde zayıfladığını vurguluyor. “Almanya iyi bir örnek. Jeopolitik gerilimlerin artması, küresel pazarda tedarik zincirlerini bozuyor ve AB’nin ihracat potansiyelini azaltıyor. ABD ise doğal afetler ve iç politik çalkantılarla mücadele ediyor” diye ekliyor. Öte yandan, Çin ve Hindistan’ın giderek daha fazla kaynağa ihtiyaç duyduğu belirtiliyor.
Bilgi teknolojileri ve bilimsel-teknik ilerlemeyi destekleyen ürünlere yönelik olumlu beklentiler de mevcut. Ancak Çin ve Hindistan ekonomilerinde keskin bir iyileşme olmadıkça, hammadde endeksinin mevcut seviyelerde (%1-2 aralığında) dalgalanmaya devam edeceği öngörülüyor.
Rubleyle İlgisi
Hammadde fiyatlarındaki dalgalanmalar nedeniyle ruble, bir yılda %12 değer kaybetti. Gazprombank Ekonomik Tahmin Merkezi’nden Darya Tarasenko, fiyat değişimlerinin rublenin değerine 2-3 aylık bir gecikmeyle yansıdığını belirtiyor. “Örneğin, CCI endeksi eylül ayında ocaktan bu yana en düşük seviyedeydi. Kasım ve aralık aylarında ruble değer kaybetti” diyor. Tarasenko, şu an temel faktörler göz önüne alındığında doların 95-97 ruble arasında olması gerektiğini ifade ediyor.
Belayev ise ticaret dengesine dikkat çekiyor. “Döviz kuru, ekonominin genel durumu ve verimliliğinin bir sonucudur. Burada işler pek yolunda değil. GSYİH artışı, rublenin pozisyonlarını koruması ve güçlendirmesi için yeterli değil. Bu nedenle zayıflama en az altı ay daha devam edecek” tahmininde bulunuyor.
Yakın Gelecek
Uzmanlar, yakın dönemde ek yaptırımlar beklemiyor. Haçaturyan, “Bu konuda özel bir değişiklik öngörülmüyor. ABD’nin yeni yönetimi acele etmeyecek ve mevcut durumu anlamaya çalışacak” diyor.
Donald Trump’ın ABD ekonomisini yeniden teknoloji lideri olarak canlandırmaya odaklanacağını ve öncelikli olarak küresel ödeme sistemini yeniden yapılandıracağını ekliyor. Trifonov, bu durumun hangi para birimini nasıl etkileyeceğini tahmin etmenin zor olduğunu belirtiyor. Ancak çoğu analist, doların 110 ruble sınırını aşmayacağı konusunda hemfikir.
Haçaturyan, ulusal para birimi için en büyük destekleyici faktörün işlenmemiş ürün ihracatı olacağını vurguluyor. Tarım ürünleri ve yüksek katma değerli ürünlerin ihracatındaki istikrarlı artışın, rublenin yıl ortasına kadar dolar karşısında 98-101, euro karşısında ise 99-103 seviyelerine dönmesine yardımcı olacağı öngörülüyor.
Yerel petrol sektörünün gelişiminin, sanayi, tarım ve işleme sektörlerindeki hidrokarbon tüketimindeki artışa bağlı olduğu belirtiliyor.