Rusya, İran’a S-300 füze sistemi ve silah satışlarını yasakladı

İran’ın nükleer programı nedeni ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde alınan yaptırım kararı çerçevesinde Rusya, Tahran’a S-300 füze savunma sistemleri ve diğer silah satışlarını yasakladı. İran’a yönelik herhangi bir hava operasyonuna engel olması beklenen S-300’lerin sevkıyatının durdurulması için İsrail ve ABD’nin harcadığı yoğun çaba sonuç verdi. Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev’in imzaladığı kararnamede S-300’lerle birlikte, tanklar, zırhlı araçlar, savaş uçakları, askeri helikopterler, deniz altı ve savaş gemileri yasak kapsamına alındı.

Moskova’nın 2007’de imzaladığı  800 milyon dolarlık S-300 füze savunma sistemi anlaşmasının sevkıyatını  iptal etmesi nedeni ile Tahran’a 100 milyon dolar tazminat ödemesi gerekecek. İran'ın nükleer programı nedeni ile BM Güvenlik Konseyi'nin yaptırım kararı almasının Rusya'ya sadece silah ihracatı açısından maliyeti 13 milyar dolar olacak. 2001’den bu yana Tahran’ın uygulamaya koyduğu askeri modernizasyon çerçevesinde 25 milyar dolarlık silah alımının büyük çoğunluğunu Moskova’dan yapması bekleniyordu.

İran’ın nükleer programının yeterince şeffaf olmaması ve uluslar arası kuruluşlarla işbirliği yapmaması nedeni ile 9 Haziran 2010’da BM Güvenlik Konseyi’nde Türkiye ve Brezilya’nın karşı oyuna rağmen dördüncü kez yaptırım kararı alındı. Şubat ayında Tahran’ın yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirdiğini açıklaması uluslar arası toplumun tepkisine neden olmuştu. Uluslar arası Atom Anerjisi Kurumu’nun son verilerine göre İran’ın elinde 2,8 ton düşük seviyede zenginleştirilmiş uranyum ve 22 kilogram da yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum bulunuyor. Uzmanlara göre bu kapasite Tahran’ın nükleer bomba yapması için yeterli bir miktar.

S-300 füze savunma sistemleri 150 kilometre mesafede savaş uçaklarını tespit ediyor ve 27 kilometre de tahrip edebiliyor. BM Güvenlik Konseyi kararında S-300 füze savunma sistemlerinin açık bir şekilde yer almaması Moskova’nın sevkıyatı gerçekleştireceği yorumlarına neden olmuştu.

Rusya’nın henüz sevkıyatını  gerçekleştirmediği S-300 anlaşmasının iptali ile ilgili değerlendirmede bulunan Rusya NATO Büyükelçisi Dmitri Rogozin, “Bu karar alınmışsa, sadece Rusya’nın ulusal çıkarları bunu gerektirmiştir” ifadelerini kullandı.

ABD’den Kremlin’e  övgü

Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada Moskova’nın aldığı yasak kararı memnuniyetle karşılandı. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Mike Hammer “1929 nolu BM Güvenlik Konseyi kararına uygun ve güçlü bir uygulama memnuniyetle karşılandı” ifadelerini kullandı. Kremlin’den alınan kararın ABD ve Rusya’nın karşılıklı çıkarlar ve uluslar arası güvenlik konularında işbirliğinin devamının bir göstergesi olduğu belirtilen değerlendirmede, “Rusya devlet başkanı İran’a yönelik yaptırımlar konusunda başından bu yana gösterdiği tutumla tam bir liderlik ortaya koydu” tespitinde bulundu.

İran kendi S-300’lerini üretecek

Rusya’nın anlaşmanın iptali yönünde karar almasının ardından Tahran’dan tepkiler de geldi. İran Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinecat daha önce Rusya’yı tarihi düşmanları arasına katılmakla suçlarken, Rusya Savunma Bakanı Ahmed Vahidi de Mehr Haber Ajansı’na yaptığı açıklamada S-300 füze savunma sistemlerine benzer kendi sistemlerini yakın gelecekte üreteceklerini kaydetti.

Faruk Akkan, Moskova, Cihan