Sovyet dışişleri, Türk diplomatlarına kötü davranan istihbaratı Lenin’e şikayet etmiş

Sovyet Dışişleri Komiseri Georgi Çiçerin’in, Türk diplomatlarına kötü davrandıkları gerekçesiyle VÇK (KGB’in ilk adı) istihbarat görevlilerini, dönemin SSCB lideri Vladimir Lenin’e şikayet ettiği ortaya çıktı.

Rusya'nın sayılı istihbarat yazarı, tarihçi ve belgesel yapımcısı Leonid Mleçin 2011 yılında yazdığı “Dışişleri Bakanları, Rusya’nın Dış Politikası, Lenin ve Troçki’den Putin ve Medvedev’e” adlı kitabında Sovyet dışişlerini araştırdı. Arşiv belgelerine atıfta bulunan Mleçin, 1920’li yıllarda Sovyet istihbarat görevlileri ve dışişleri arasında zaman zaman anlaşmazlık ve tartışmaların yaşandığını kaydediyor.

Rus yazara göre, SSCB’nin Karadeniz kıyısı bölgelerinde istihbarat görevlilerinin Türk diplomatlarına kötü davrandığı gerekçesiyle Sovyet Dışişleri Komiseri Çiçerin, Lenin’e 23 Ekim 1923 tarihli acil yazı gönderiyor. Yazıda, “Saygıdeğer Vladimir İliç! Karadeniz bölgesinde istihbarat görevlilerinin bugünkü faaliyetleri devam ettiği sürece Türkiye ile iyi ilişkilerin devam ettirilmesi olumlu anlamda mümkün değil. 3 Ağustos’ta VÇK ajanları, Türk Büyükelçiliği diplomatik kuryesi Feridün beyi gözaltına aldılar, onun diplomatik bavulunu açtılar, üstelik onunla kabul edilemez şekilde davrandılar. Daha önce Türk Büyükelçiliği çalışanı İzzet İsmet’e de benzer şekilde davranılmış. Ben VÇK’ya resmi yazı gönderdim, yoldaş Davtyan’la defalarca bu konuyu görüştüm. Fakat henüz hiç bir yanıt alamadım. VÇK kurumları anlaşılan Merkez’i hiç bir şekilde dikkata almıyor ve hatta yanıt vermeye bile tenezzül edemiyorlar.” şikayette bulundu.

Sovyet ajanları, Türk tüccarları donuna kadar soyuyor

Türk yetkililerden çok sayıda şikayet aldıklarına dikkat çeken Sovyet Dışişleri Komiseri, “İstihbarat görevlilerinin Tuapse’de yaptığı affedilmez davranışları, askeri gemilerinin aranması, Türk gemilerine silahla ateş edilmesi, Türk görevli şahıslara kabul edilemez şekilde davranılması, özellikle Tuapse’de Türk konsolosuna yapılanlarla ilgili Türk tarafından çok sayıda şikayet alıyorum. Türk elçisi defalarca bana, Anadolu’ya dönen ve istihbarat görevlilerimiz tarafından donuna kadar soyulan Türk tüccarları böylece Sovyet Rusyası’nın kötü ününü yayıyor.” dedi.

Yazıya yanıt veren Lenin, “Yoldaş Çiçerin! Sizinle tamamen aynı fikirdeyim... Kötü istihbarat görevlileri tutuklanmalı, suçlular Moskova’ya getirilmeli ve kurşuna dizilmelidir. Konuyu Perşembe günü Politbüro gündemine getiriniz.” talimatını verdi.