Rusya ve Türkmenistan yeni enerji anlaşması imzaladı
Rusya ve Türkmenistan uzun süredir sevkıyatı durdurulan doğalgaz alımı ile ilgili anlaşmayı parafe etti. Aşkabat’ta, Türkmenistan Cumhubaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov ve Medvedev’in hazır bulunduğu törende stratejik ekonomik alanlarda işbirliğinin geliştirilmesini öngören anlaşmayı Gazprom CEO yardımcısı Aleksander Medvedev ve Türkmengaz başkanı Nura Muhammedov imzaladı. Türkmenistan’dan Çin’e uzanan yeni doğalgaz boru hattının geçen hafta açılışının gerçekleştirilmesi Moskova’da tedirginliğe neden olmuştu.
Yeni anlaşmaya göre yıllık kapasitesini 30 milyar metreküpe düşüren Rusya, Türkmenistan’a Avrupa piyasasına göre ödeme yapacak. Rusya önceki anlaşmaya göre bin metreküp için 300 dolar ödeme yapıyordu. Yıllık 50 milyar metreküpe ulaşan miktar 2010’da 80-90 milyar metreküpe çıkarılması hedefleniyordu. Nisan ayında doğalgaz boru hattında arıza meydana gelmesinin ardından Rusya alımı durdurmuştu. Her ay 1 milyar dolar zarar eden Türkmenistan Çin ve Nabucco alternatiflerini değerlendirmeye başladı.
İmza töreninin ardından basına açıklamada bulunan Rusya Devlet Başkanı Medvedev, “Yeni anlaşma enerji ve diğer endüstri alanlarını kapsıyor. Bunu ilerleteceğiz. Önümüzde farklı alanlarda işbirliğinin geliştirilmesini öngören yeni perspektifler var.” dedi.
Anlaşma ile ilgili basına açıklamada bulunan Rusya Başbakan Yardımcısı İgor Seçin, yeni anlaşmaya göre Rusya ile Türkmenistan’ın sadece doğalgaz değil, petrol ve diğer ekonomik alanlarda da işbirliğini geliştirmeyi hedeflediğini söyledi.
Rus enerji şirketi Gazprom CEO yardımcısı Aleksander Medvedev dokuz aylık aradan sonra imzalanan yeni anlaşmanın ardından sevkıyatın 1 Ocak 2010’dan itibaren başlayacağını söyledi. Medvedev, “Planlarımıza göre 1 Ocak’ta alıma başlıyoruz. Uzun vadeli anlaşmaya göre yıllık miktar 30 milyar metreküp olacak.” bilgisini verdi. 2010 için Gazprom’un ne kadar alım yapacağı net değil.
Rusya’nın hesapları tutmadı
Kommersant’ta dün yer alan değerlendirmede yeni anlaşmanın 2010 ve 2012 yıllarını kapsayan üç yıllık bir sözleşme olacağı ve bune göre Rusya Türmenistan’dan yıllık 10,5 milyar metreküp doğalgaz alımı gerçekleştireceği bilgisi yer almıştı. 2010 için öngörülen fiyat ise bin metreküp için 222 dolar.
Rusya Nisan ayında Türkmenistan-Rusya doğalgaz boru hattında arıza oluşana kadar, Orta Asya’dan toplam yıllık 60 milyar metreküp doğalgaz alımı gerçekleştiriyordu. Bu miktarın yüzde 80’inini de Türkmenistan karşılıyordu. Türkmenistan’ın Avrupa satış fiyatlarının hızla yükselmesi nedeni ile Rusya’dan bin metreküp için 375 dolar talep etmesi ilişkilerin bozulmasına neden oldu. Taleplere olumlu cevap vermeyen Rusya arızadan sonra Türkmen doğalgaz alımını durdurdu.
Rusya Türkmenistan’ın Çin’in dışında Nabucco doğalgaz boru hattına da doğalgaz verebileceğini açıklaması nedeni ile tedirgin. Bir çok kez Nisan ayından bu yana Gazprom Başkanı Aleksey Miller Moskova-Aşkabat arasında gidip geldi. Rusya Devlet Başkanı Medvedev’e da Türkmen meslektaşı Gurbanguli Berdimuhammedov’la bir çok kez bir araya geldi. Son olarak Kazakistan’ın Almatı kentinde iki lider başbaşa bir görüşme gerçekleştirdi.
Rusya Orta Asya enerji tekelini kaybedebilir
2003 yılında Rusya ile Türkmenistan arasında parafe edilen anlaşmaya göre Rusya’nın 2010 yılında Türkmenistan’dan 80-90 milyar metreküp doğalgaz alımı yapması gerekiyordu. Ancak şimdi Rusya 10,5 milyar metreküpe razı. Doğu Avrupa Doğalgaz Uzmanı Mihail Korçemkin gazeteye yaptığı değerlendirmede Rusya ile yaşanan krizden Aşkabat’ın gerekli dersi çıkardığını ve doğalgaz sevkıyatını çeşitlendirmek için çalışmaları hızlandıracağını belirtti.
Artık Nabucco alternatifini daha ciddi düşünen Aşkabat Rusya ile ilişkileri gözden geçiriyor. Rusya, Kazakistan ve Türkmenistan arasında 20 Aralık 2007’de parafe edilen ve bu yıl inşa aşamasına geçilmesi planlanan Trans-Hazar doğalgaz boru hattı projesi de gündemden kalkabilir. Korçemkin’e göre Rusya kapasiteyi artırmazsa Türkmen doğalgazının büyük alıcısı artık Çin olacak.