Rusya'dan Türkiye'ye yüzde 4 doğalgaz indirimi
Türkiye’nin İran, Rusya ve Azerbaycan’dan aldığı doğalgaz fiyatlarına Zaman ulaştı. Satıcı ülkeler, 2013’te gaza yüzde 4 indirim yaptı. En pahalı doğalgaz bin metreküpü 507 dolar ile İran’dan alınıyor. İran’ı 429 dolar ile Rusya ve 349 dolar ile Azerbaycan takip ediyor. Bu arada nisanda elektrik ve doğalgaza zam olmayacağı bildirildi.
Türkiye’nin aldığı doğalgaz bu yılın ilk fiyat döneminde, yaklaşık yüzde 4 ucuzladı. Enerji Yönetimi ve sektör kaynaklarından alınan bilgilere göre yeni yılda en ucuz doğalgaz Azerbaycan’dan alınırken en pahalı gaz İran’dan alınıyor. Rusya ise pahalılıkta İran ve Azeri fiyatı arasında yer alıyor. Ocak 2013 itibarıyla Türkiye, bin metreküp doğalgazı Rusya’dan 429 dolar, İran’dan 507 dolar ve Azerbaycan’dan 349 dolar civarı bir fiyatla alıyor. Her üç kaynaktan da boru hattı ile gaz alınırken en fazla alım Rusya’dan yapılıyor.
Bilindiği gibi kamuoyu geçen ay Rusya kaynaklı “Gazprom doğalgaz fiyatlarında indirime gitti” haberlerini konuştu. Rus şirketi, Avrupa ülkeleri ve Türkiye’nin de içerisinde bulunduğu müşterilerine değişik indirim oranları uygulamış. Ülkelere göre değişmekle birlikte Türkiye için yüzde 8 indirim oranı açıklandı. Ancak, Zaman’a ulaşan bilgi ve belgelere göre kamuoyuna yansıyan bu indirim oranının gerçeği yansıtmadığı anlaşılıyor. Çünkü, en fazla doğalgaz ithal edilen Rusya’nın (Gazprom) Türkiye’ye, 2012 yılı son dönemine göre 2013 yılının ilk döneminde sadece yüzde 4 civarı bir indirimi söz konusu. Oysa geçen hafta Gazprom Yönetim Kurulu Başkanı Aleksei Miller, Sırbistan’a yüzde 13 indirimle gaz vereceklerini açıklamıştı.
Doğalgaz fiyatlarında pazarın büyüklüğü, siyasi ilişkiler, uzun süreli anlaşmalar gibi şartlar belirleyici olsa da Türkiye sahip olduğu bu avantajları henüz alım fiyatlarına yansıtma başarısını gösteremedi. Bu sebeple de pahalı gaz alan ülkeler sıralamasında ilk sıralarda yer alıyor. Aslında bu çelişkinin ortadan kaldırılması da Türkiye’nin elinde.
Başta Avrupa’da yaşanan ekonomik krizler, ABD’de üretime başlanılan kaya gazının (şeyl) doğalgaz fiyatlarına etkileri gibi gelişmeler fiyat masasına konmalı. Avrupa’nın iç pazardaki değişimleri fiyat formülüne eklemesi gibi unsurlar da gündeme getirilmeli. Aksi halde, Türkiye’nin en pahalı gaz tüketen ülke durumundan kurtulması zor. Öte yandan, doğalgaz fiyatları ikili anlaşmalarla kamuoyundan saklansa da, sonuçta faturayı nihai tüketiciler ödüyor. Bu sebeple, tüketici mağduriyetlerinin önlenmesi için kamuoyunun zamanında ve hızlı bilgilendirilmesi de önemli. Çünkü, ucuz enerji (doğalgaz) kullanımı herkesin hakkı. Zaman’ın sorularını cevaplandıran Gazprom Export kaynakları yeni yılda doğalgazda planlı indirim veya kesintinin olmadığı bilgisini verdi.
Enerji Yönetimi verilerine göre doğalgaz fiyatları üçer aylık dönemler halinde belirleniyor. Fiyat görüşmeleri sürecinde 6 ve 9 aylık petrol ve petrol ürünleri fiyat ortalaması baz alınarak fiyat hesaplamaları yapılıyor. Fiyat formülünde; doğalgazın güncel alım fiyatı, doğalgaz anlaşmasının sağlandığı dönemdeki alım fiyatı (baz fiyat), formülde kullanılan ürünlerin geçmiş 6-9 aylık fiyat ortalamaları ve formülde kullanılan ürünlerin anlaşma sağlandığı dönemdeki sabit fiyatlar yer alıyor. Buna göre gaz fiyatları her yıl ocak, nisan, temmuz ve ekimin birinde yeniden belirleniyor. Gaz ithalat ve ihracat birim fiyatlarının belirlenmesinde ağırlıklı olarak ham petrol etkili olsa da, iç pazar için dövizdeki artış ve azalışlar da fiyatların belirlenmesinde önemli rol oynuyor.