Gazprom Türkiye'den özel şirketlere verdiği gaza zam yaptı
İndirim beklendiği bir dönemde Ruslar, Türk özel şirketlere verdiği doğalgaza 68 dolar zam yaptı. Şirketler, ocak itibarıyla geçerli zamma tepki göstererek geri alınmasını istiyor. Zam sonrası özel şirketlerin nihai tüketiciye bin metreküp satış fiyatı 390 dolara yaklaştı.
Zaman'ın haberine göre, Rus Gazprom, Türk özel şirketlerine verdiği doğalgaza 68 dolar zam yaptı. Zam, özel sektör ithalatçıları ile toptancılarına şok etkisi yaptı. İndirim beklenilen bir dönemde gelen artış karşısında ne yapacaklarını şaşıran özel şirketler ‘batarız’ diyerek zammın geri çekilmesini istiyor. Rus Gazprom’un yeni artışıyla özel şirketler için bin metreküp gazın ithalat fiyatı 374 dolara çıktı. Toptancıların da 10-12 dolar eklemesiyle gazın nihai satış fiyatı tüketiciler (dağıtım şirketi ve sanayi) için 384 dolar civarı fiyata yükseldi. Rus zammı 1 Ocak 2015 itibarıyla geçerli olup toptancı ve ithalatçılar artışı yeni gelen şubat faturalarında gördü. Zammın, BOTAŞ-Gazprom arasındaki indirim görüşmelerini de olumsuz etkileyeceği belirtiliyor. Gazprom Başkan Yardımcısı Alexander Medvedev, geçen hafta ‘2014 yılı için Avrupa’ya ortalama gaz satış fiyatının 343 dolar olduğu’ açıklaması yapmıştı. Avrupa gaz fiyatları, petroldeki düşüşe paralel bu yıl daha da düşecek. Türkiye, Rusya’dan Avrupa’nın üzerinde bir fiyatla doğalgaz ithal ediyor.
Ruslar (Gazprom) geçen yıl özel şirketlere 340 dolara verdiği gazın fiyatını Ocak 2014 itibarıyla bir yıl için 306 dolara çekerek önemli oranda indirim yaptı. Özel şirketlerle Rus Gazprom mutabakatına göre Ocak 2015’te fiyatlar 374 dolara (yüzde 10 artış) tekrar çekilecekti. Ancak mutabakatın yapıldığı dönemde gaz fiyatlarında en önemli belirleyici unsur olan petrolün varili 100 doların üstünde işlem görüyordu. Yeni yıl itibarıyla petrol fiyatının rekor düşüşle 50 dolar seviyelerine gerilemesi, özel şirketlerde 306 dolar fiyat düzeyinin devam edeceği beklentisi oluşturdu. Öte yandan BOTAŞ’ın Gazprom ile yıllık 20 milyar metreküp, özel şirketlerin ise 10 milyar metreküp gaz alım kontratı bulunuyor.
Petrol fiyatlarına paralel doğalgaz fiyatlarında indirim beklendiği bir dönemde zam şoku yaşayan ithalatçı ve toptancı şirketler, artışa tepki gösteriyor. Son zammı değerlendiren sektör kaynakları, Rusların ani fiyat artışının kabul edilemez olduğunu söyledi. Aynı kaynaklar, konuya açıklık getirdi: Geçen yıl ciddi indirim yaptı, Ruslar. Bu yıl artış olacaktı. Ancak ham petrol fiyatları anormal düzeyde düştü. Bunun fiyatlara yansıması lazım. Bunu beklerken 68 dolar zam. Bu, Avrupa fiyatının çok üzerinde. Çünkü ithalatçı 375 dolara alacak. Toptancı üzerine 10-12 dolar koyacak. Bin metreküp fiyatı 390 dolara yaklaşıyor. Çok yüksek fiyat. Bir de döviz artışı baskısı var. Durum çok ciddi.
FİYATLAR DÜŞMELİ
Ham petroldeki rekor düşüş, doğalgaz fiyatlarını da etkileyecek. Nedeni, doğalgaz anlaşmalarında yer alan fiyat formülünde ana belirleyici unsurun ham petrolün olması. Formül gereği fiyatlar geçmiş 6-9 aylık girdi maliyetlerine göre her yıl 1 Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz ve 1 Ekim tarihlerinde yeniden belirleniyor. Uzmanların yaptığı hesaplamaya göre Türkiye için düşen petrol fiyatları sonrası doğalgazın 2015 yılı ortalama fiyatı yaklaşık 1. dönem 378 dolar, 2. dönem 310 dolar, 3. dönem 260 dolar ve 4. dönem 220 dolar olması gerekiyor. Kamu şirketi Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), Rus Gazprom’la indirim görüşmeleri yapıyor. Ancak artışın görüşmelere olumsuz yansıyacağı belirtiliyor. Çünkü BOTAŞ’ın elindeki kozlardan birisi de özel şirketlere ucuz gaz verilmesiydi. Ruslar ise BOTAŞ’ın kaynak çeşitliliği sağlayamaması ve pahalı İran gazı nedeniyle yüksek indirime yanaşmıyor.