Rusya indirimi vatandaşa yansımayacak, BOTAŞ zararını kapatacak
Türkiye (BOTAŞ) ve Rusya'nın (Gazprom) yaptığı doğalgaz fiyat indirim görüşmelerinde anlaşma sağlandı.
Rus Enerji Bakanı Aleksandr Novak, Türkiye'ye verdikleri Doğalgazda yüzde 10,25'lik indirimi kabul ettiklerini açıkladı. Peki, indirim vatandaşa yansıyacak mı? Cevabı Enerji Bakanı Taner Yıldız şubatta ‘indirimin faturalara yansıtılmayacağı, BOTAŞ'ın zararının kapatılması için kullanılacağı' açıklamasıyla vermişti.
Türkiye adına BOTAŞ ve Rusya adına Gazprom'un yaptığı doğalgaz fiyat indirim görüşmelerinde anlaşma sağlandı. Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, Türkiye'ye verdikleri doğalgazda yüzde 10,25 indirimi kabul ettiklerini açıkladı. Ancak Rus Bakan anlaşmanın imzalanmadığına da vurgu yaptı. Muhtemelen anlaşmalar, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın önümüzdeki aylarda yapacağı görüşmede imzalanacak. Aslında bu indirim oranı daha önce de gündeme gelmişti. Rus Bakan'ın açıklamasıyla oran kesinleşmiş oldu.
Tabii herkesin merak ettiği konu indirimin vatandaşa yani doğalgaz faturalarına yansıyıp yansımayacağı. Bu sorunun cevabını Enerji Bakanı Taner Yıldız (Şubat 2015) ‘İndirim faturalara (vatandaşa) ve sanayiciye yansıtılmayacağı, BOTAŞ'ın zararlarının kapatılması için kullanılacağı' açıklamasıyla vermişti. Bu nedenle abonelerin faturalarında herhangi bir düşüş olmayacak. Buna karşın istenilen oran olmasa da alınan indirimle Türkiye'nin gaz ithalat fiyatı 300 dolar seviyelerine ve hatta altına (İndirim başlayacağı tarihe göre) düşmüş olacak. Bu da BOTAŞ'ın mali yapısına kısmen de olsa olumlu katkı yapacak.
BOTAŞ ile Gazprom'un doğalgaz fiyat indiriminde anlaştıkları duyurulsa da anlaşmanın ayrıntıları konusunda henüz bir bilgi yok. Alınan indirimin 1 Ocak 2015 tarihi itibarıyla mı yoksa imzaların atılacağı tarihte mi geçerli olacağı net değil. Oysa bu çok önemli bir konu. Çünkü, kamu şirketi BOTAŞ petrol fiyatlarının 100 dolarlardan 50 dolar seviyelerine gerilemesine rağmen Rusya'dan çok pahalı doğalgaz almaya devam etti (400 dolar seviyeleri). Ayrıca, son yıllarda doğalgaz faaliyetlerinden sürekli zarar eden BOTAŞ'ın mali yapısının iyileştirilmesi de gerekiyor. Tabii, bir de olayın yaklaşık 10 milyon konut abonesiyle sanayici ve elektrik santrallerini ilgilendiren boyutu var. Çünkü, kamu şirketi mali dengeyi sağlamak için konutlara zararına, elektrik santrallerine ise pahalı gaz satışı fiyat politikası uyguluyor. Dolayısıyla doğalgazı ucuz kullansa da sonuçta elektriği pahalı tüketen vatandaş yüksek faturayı ödüyor. Bu nedenle de indirimin abonelere yansıtılması gerekiyor.
PAHALI GAZ İTHALATINDAN KURTULMALI
Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), Avrupa ülkelerine göre pahalı doğalgaz ithal ediyor. Yine Gazprom'un açıklamasına göre 2014 yılı için bin metreküp gazın fiyatı 345 dolar iken Türkiye'nin ödediği para zaman zaman 425 dolar rakamlarına çıktı. En önemli nedeni gazın 1986'dan beri kullanılmasına karşın kaynak çeşitliliği sağlanamamış olunması. Bu nedenle de kamu şirketi için sadece anlaşmalarda yer alan formüllere göre indirim veya fiyat artışı söz konusu. Oysa Avrupalı alıcılar, kaynak çeşitliliği nedeniyle tüketimin düştüğü veya ekonomik kriz dönemlerinde Ruslarla masaya oturup hemen indirim alabiliyor-aldılar. Dolayısıyla BOTAŞ'ın alacağı yüzde 10,25'lik indirim piyasa koşulları yerine fiyat formülünden kaynaklı bir indirim olduğu unutulmamalı. Doğalgazda gerçek ucuzluk için Avrupalılar gibi anlaşmalardaki formülün yanında piyasa gereklerini de masaya koyup kalıcı ve ciddi indirim almanın yolları aranmalı. Aksi halde, Türkiye çok pahalı doğalgaz alıp zararına satmaktan kurtulamayacak. Fatura da yine vatandaşa kesilecek.
Fiyat formülünde neler var?
Doğalgaz fiyatları, anlaşmalar gereği 3'er aylık dönemler halinde belirleniyor. BOTAŞ bilgilendirmesine göre, doğalgaz fiyatlarının hesaplandığı dönemlerde 6 ve 9 aylık petrol ve petrol ürünleri fiyat ortalaması baz alınıyor. Fiyat formülünde; doğalgazın güncel alım fiyatı, doğalgaz anlaşmasının sağlandığı dönemdeki alım fiyatı (baz fiyat), formülde kullanılan ürünlerin geçmiş 6-9 aylık ortalamaları ve formülde kullanılan ürünlerin anlaşma sağlandığı dönemdeki sabit fiyatlar yer alıyor. Buna göre gaz fiyatları her yıl 1 Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz, 1 Ekim'de yeniden belirleniyor. Fiyatta ham petrol etkili olsa da dövizdeki artış da iç pazar fiyatlarında önemli bir etken.