“Nazım dünyayı dolaş, SSCB’ye dönmek için acele etme”

Sovyet yazarı Aleksandr Fadeyev’in şair Nazım Hikmet’i olası Stalin baskılarından korumak için sık sık yurtdışına gönderdiği ortaya çıktı.

Nazım’ın eşi Vera Tulyakova-Hikmet, 1988 yılında basılan “Teatr” dergisinde şairin Fadeyev ile dostluk anılarını paylaştı. Nazım’ın 29 Haziran 1951’de Moskova Vnukovo havaalanında dönemin SSCB Yazarlar Birliği Başkanı Fadeyev tarafından karşılandığını ve ikisinin daha sonralar sık sık görüştüklerini anlattı.

Nazım’ın Moskova’da kendisi için düzenlenen yemekte dönemin Sovyet lideri Josef Stalin’in her yerde resimlerinin bulunmasını eleştirdiği, bunun üzerine Sovyet yazar Fadeyev’in Nazım’ı korumaya çalıştığı iddia edildi.

Nazım 1920’li yıllarda Moskova’da tanıştığı komünist dostlarını neden ortalıkta görünmediği hususunda sık sık Sovyet yazarına soruyordu. Fadeyev dostu Nazım’ı olası Stalin baskılarından korumak için 1950’lı yılların başlarında Çin başta olmak üzere sosyalist ülkelere, Avusturya, İsveç, Finladiya’ya dış gezilere göndererek şöyle tavsiyede bulunuyordu: “Nazım git dünyayı dolaş. Oralarda çok ilginç şeyler var. Havası da hafif. Artı sizi oralarda dostlarınız da bekliyor.” Sovyet yazarı son cümlesinde ise, “Geri dönmek için acele etmeyin, acele etmeyin…” şeklinde uyarıyordu.

Tulyakova-Hikmet’e göre Fadeyev’ın ısrarlı tavsiyeleri Nazım’ı çok şaşırtıyordu. Nazım’e göre bunlar ciddi kuşkulara yol açıyor ve özgürlüğe müdahale idi. Fakat Fadeyev intihar sonucunda öldükten sonra Nazım, dostunun kendisini ne kadar sevdiğini anladı. Fadeyev 13 Mayıs 1956’da Moskova’ya yakın Predelkino yazlık evinde intihar etti. Olaydan dakikalar sonra komşusu Nazım facia yerine koştu. Dostu Fadeyev’in ölümü Nazım’ı çok sarstı.

Nazım'ın Sovyetler Birliği'ne kaçmasında Fadeyev'in önemli rol oynadığı biliniyor. Fadeyev, Nazım'ın Sovyetler Birliği'ne davet edilmesi için Komünist Partisi Merkez Komitesi'ne istekte bulunmuştu. En üst düzey kurulu Politbüro, bu isteğe onay verdi. Nazım'ın kabul edilmesiyle ilgili tüm çalışmalar için Yazarlar Birliği görevlendirildi. 2 hafta içinde Moskova'da şaire 3-4 odalı daire verilmesi kararlaştırıldı.