Rus milletvekillerinden Türkiye ile dostluk anlaşmasını feshedelim teklifi

Rusya Parlamentosu’nun alt kanadı Duma’da iki milletvekili, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'nın feshedilmesi için teklif sundu. Rus İzvestiya gazetesinde yer alan habere göre Duma’daki muhalefet partilerinden iki milletvekili, bu tekliflerini Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’a da birer mektupla iletti.

Mecliste muhalefet kanadında yer alan Komünist Partisi’nden Valeri Raşkin ve Adil Rusya Partisi’nden Sergey Obuhov, 16 Mart 1921’de imzalanan anlaşmanın sona erdirilmesi için bir teklif hazırladı.

Teklif sahiplerinden Obuhov, “Türkiye ile Rusya ve müttefikleri arasındaki olumsuz tüm anlaşmaları gözden geçirmeliyiz.” çağrısı da yaptı. Adil Rusya milletvekili, “Ankara, çatışmayı yükseltmesinin neye mal olacağını anlamalı. Akılları ancak bu şekilde başlarına gelebilir ve başka yeni provokasyonlarda bulunmalarının önüne geçebilir.” dedi.

İki milletvekilinin bu girişimine Adil Rusya’dan bir başka milletvekili Oleg Paholkov da destek verdi. Rus milletvekili, söz konusu anlaşmanın Azerbaycan’a bağlı Dağlık Karabağ’ın kurulması gibi “çok zor şartları” da içerdiğini hatırlattı. Paholkov, gazeteye konuşmasında “Ama Türklere bu gök kubbenin altında hiç bir şeyin sonsuza kadar kalıcı olmadığını öğretmek lazım.” ifadelerini kullandı.

Bu antlaşma ve devamı niteliğindeki antlaşmalarla belirlenmiş olan sınırlar günümüzde Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan arasında halen geçerli. Habere göre teklif sahibi Obuhov ise Azerbaycan dışındaki diğer Kafkas ülkeleri Gürcistan ve Ermenistan’ın da 1921 anlaşmasının koşullarını kabul etmediklerini savunuyor.

Obuhov’a göre ise Rusların, “1921 yılında başka şartları kabul etmesi mümkün değildi.”

SSCB’nın Misak-ı Milli sınırlarını tanıdığı metin olarak de bilinen 1921 anlaşması ile Türkiye’nin doğu sınırında Kars ve Ardahan sancakları Türkiye egemenliğine geçerken, Batum-Gürcistan ise Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bırakılmıştı. Azerbaycan denetimindeki Nahçıvan özerk bölgesinin tesis edilmesi de ayrıca karara bağlanmıştı. Anlaşma, Türkiye-Rusya dostluğunun temel taşı olarak da değerlendiriliyor.