Rus Kommersant gazetesi doğalgaz uzmanı  Natalya Grib Rusya'nın enerji politikaları, Türkiye ile enerji ilişkileri ve Ukrayna ile yaşanan doğalgaz krizlerini Cihan Haber Ajansı'na yorumladı. Grib'e göre Rusya Mavi Akım-1'i trans Hazar boru hattı projelerini engellemek için inşa etti. Şimdi de Güney Akım'ı benzer nedenlerle inşa edecek. Mavi Akım-1 tam kapasite çalışmazken, Mavi Akım-2'nin İsrail ve Kıbrıs hedeflenerek dolacağını beklemek yanlış olur. Sadece siyasi nedenlerle Nabucco'ya doğalgaz vermeye yanaşılmıyor. Grib'e göre ikinci Mavi Akım'a yapılacak yatırım yerine Rusya Nabucco'ye doğalgaz vermeli. Böylece İsrail ve Kıbrıs gibi ülkelere de buradan ulaşılabilir.

Başbakan Vladimir Putin’in enerji politikalarını ele alan “Doğalgaz İmpataroru” adlı kitabın da yazarı olan Grib, "Dünya doğalgaz piyasasında Rusya’nın yerini net bir rakamla ifade etmek zor. Avrupa piyasasında Rusya geleneksel olarak yüzde 25-26’e sahip. 2007 yılında bu rakam yüzde 27 iken, geçen yıl yüzde 22-23’e indi. Bu düşüşlerin iki nedeni vardı: Öncelikle Ocak 2009 tarihindeki transit krizi. Bu süreçte dünya kamoyunda “Avrupa’da doğalgaz yok” açıklamaları yapıldı. Katar ve diğer ülkelerden doğalgaz Avrupa’ya akarak fiyatta değişikliğe yol açtı. Dolayısıyla Rusya’nın bu piyasadaki payı düştü." değerlendirmesinde bulundu.

Gazprom'un Avrupa’daki eski konumunu en azından bir yılda yeniden kazanmak için stratejiler geliştirdiğine dikkat çeken uzman, "Ancak, Avrupalı doğalgaz şirketlerinin daha fazla doğalgaz alma niyeti yok. Bunun da nedeni dünyada yaşanan ekonomik ve mali krizin doğurduğu durum. Buna bağlı olarak 2015 yılında Rusya’nın Avrupa piyasasında tekrar eski konumunu kazanacağını söylemek mümkün. Gazprom daha sonra büyük kapasitede Çin, Japonya, hatta Amerika, Meksika ve Kanada piyasasına da girebilir. Fakat bunun yanında Rusya’nın Avrupa doğalgaz piyasasındaki yeri doğrudan Avrupa’nın yeni enerji stratejisine bağlı olacak: Nükleer santrallerinin artması, bunun yanında da doğalgazla çalışan elektrik santrallerin azaltılması.” diye konuştu.

Ukrayna’da Rusya yanlısı iktidar Güney Akım’ı iptal gerekçesi olamaz

Grib, Ukrayna’da cumhurbaşkanlığı  seçimlerini değerlendirerek, “Bugün Viktor Yanukoviç iktidar koltuğuna oturdu. Daha sonra kendisine bir ay zaman lazım ki, kabine ve başbakan sorununu çözsün. Bunun ardından doğalgaz anlaşmalarını gözden geçirmesi için Rusya ile masaya oturması gerekecek. Henüz konuyla ilgili Ukrayna’dan Gazprom’la resmi bir başvuru ve öneri yok. Yanukoviç, yüzde 33, 33, 33 oranında bir transit konsorsuyumun oluşturulmasına sıçak baktığını belirtiyor. Burada varolan doğalgaz sistemine Gazprom, Naftogaz (Ukrayna) ve bir Avrupa şirketini davet etmek istiyor. Ama burada olaya daha detaylı şekilde bakmak lazım. Bence bu durumda Gazprom Ukrayna’da yeni bir şeyler elde etmeyecek. Bu durumda Rusya hem Kuzey hem de Güney Akım’ı inşa edecektir. Çünkü her ikisi de ekonomik olmaktan çok siyasi nitelik taşıyor." yorumunda bulundu.

Moskova açısından Nabucco'ya katılmak avantajlı

Mavi Akım-1'in inşa sürecinde ikincisinin de planlandığını, Moskova'nın Türkiye üzerinden Avrupa'ya alternatif hatlar geliştirmek istediğine dikkat çeken Rus uzman, "İlk planlanan Mavi Akım-2 hattı ile şimdiki Güney Akım hattının güzergahı örtüşüyor. Yani hedef Rusya'nın Orta Asya enerji kaynakları üzerindeki tekelini kaybetmeme çabası. Türkiye o sıralarda transit ülke olma teklifini kabul etmedi. Dolayısı ile Mavi Akım-1 de yarı dolu bir duruma düştü. İsrail'in 1-3,5 milyar metreküp doğalgaz alması bekleniyor. Kıbrıs bundan daha fazla bir rakam istemeyecek. Bu durumda ikinci hat gereksiz bir yatırım olacak. En az 7-8 milyar dolar gerekecek. Türkiye'nin ve diğer ülkelerin ihtiyaçlarını Nabucco üzerinden karşılaması, Moskova açısından daha cazip olur." yorumunu yaptı. Grib'e göre Türkiye'nin Rusya'yı Nabucco'ya davetinin farklı bir anlatımı da Mavi Akım-2'nin teklif edilmesi.

Rusya Başakanı Putin'in Nabucco'ya karşı çıktığını, Türkiye'nin de transit ülke olma durumunu henüz netleştiremediğini kaydeden Grib şu şekilde konuştu: "Rusya belirttiğim gibi Nabucco’ya karşı çıkıyor. Çünkü Nabucco Rusya karşıtı bir proje. Nabucco ve Güney Akım da benzer projeler. İkisi de Güney Avrupa’ya doğalgaz sevkini öngörüyor. Kim bu ülkelere ilk doğalgaz sevk ederse, bu durumda satış sözleşmesini elde eder, eline herşey geçer ve piyasada kalır. Eğer bu yarışta kim ikinci olursa, belli ki 2020 yılına kadar satış sözleşmesi eline geçemez. Şunu net anlamak lazım: Nabucco ile anlaşma imzalayan Türkiye bu boru hattındaki kaynağı siyasi bir etki aleti olarak kullanmak istiyor. Fakat Türkiye şimdiye kadar dünya enerji kaynakları piyasasında önemli rolü oynamış bir oyuncu değil. Dolayısıyla Ankara’nın inisiyatifinin başarılı olacağını şimdiden söylemek çok erken.”

Türk-Rus enerji işbirliği

Türk-Rus enerji işbirliğinin büyüme potansiyeli olduğuna değinen Rus uzman, "İki tarafın bekleme aşamasında olduğunu söyleyebiliriz. Rusya, uzun vadeli doğalgaz sevkiyatı garantisi karşılığında Gazprom’un Türkiye iç piyasasına girmesi için izin verilmesini bekliyor. Bugün iki taraf arasında çok sayıda vaat ve bekleyiş var. Bence 2012'ye kadar Rusya ve Türkiye’nin enerji işbirliği projeleri ile ilgili denklemler netleşir. Bugün bu işbirliği için tarafların samimi olduklarını söylemek mümkün." tespitini yaptı.

Fuad Seferov, Moskova, Cihan