Rusya Hazar’ın enerji zengini ülkeleri ile zirvede
Rusya devlet başkanı Dmitri Medvedev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov Kazakistan’ın Aktau şehrinde yarın dörtlü bir zirve gerçekleştirecek. Zirvenin gündeminde enerji işbirliği ve enerji zengini Hazar Denizi’nin statü sorunu ile ilgili çalışmalar var. Bugün Orenburg şehrinde Nazarbayev’i ağırlayan Medvedev, Kazakistan Cumhurbaşkanı ile birlikte dörtlü zirveye katılmak üzere akşam saatlerinde bu ülkeye gidecek.
Orta Asya enerji kaynaklarının Rusya üzerinden Avrupa’ya sevkini stratejik öncelik olarak gören Moskova, Türkmenistan’ın inşasına başlayacağı Hazar doğalgaz boru hattını destekliyor. Rusya hattın tamamlanmasının ardından iki kat daha fazla Türkmen doğalgazını Kazakistan üzerinden alabilecek. Kazakistan yeni hatla ilgili fizibilite çalışmalarını tamamladıklarını 2010’un başında uygulama aşamasına geçebileceklerini duyurdu. Enerji alanında Rusya bağımlılığını azaltmak isteyen Avrupa ülkeleri, Rusya’nın by-pass edilmesini öngören Nabucco doğalgaz boru hattı projesine destek veriyor. Nabucco için önemli arzcı ülkelerin başında düşünülen Türkmenistan’ın Rusya’nın yanında yer alması, batıyı endişelendiriyor.
İran zirveye tepkili
Hazar denizine kıyısı bulunan İran, statü konusunda diğer dört ülkenin ayrı zirve yapmasına tepkili. Rusya basınında yer alan haberlere göre İran Dışişleri Bakanı Manuçer Mottaki, “Bize göre bu zirve İran’ın çıkarlarına karşı bir çalışma.” eleştirisi getirdi. İran ve diğer Hazar denizine kıyıdaş ülkeler Sovyetler’in yıkılmasından bu yana sürdürülen görüşmelerde ekonomik alanların paylaşımı konusunda uzlaşı sağlayamıyor.
Medvedev’in Kazakistan’ın ardından Pazar günü de Türkmenistan’a özel bir ziyaret gerçekleştirmesi bekleniyor. Rusya ve Türkmenistan ilişkileri Nisan ayında doğalgaz boru hattında yaşanan patlama ve sevkıyatın kesilmesinin ardından gerilmişti. Aşkabat, Moskova’yı Avrupa satışlarının azalması nedeni ile Türkmenistan doğalgazını almamak için hatta bilinçli arıza oluşturmakla suçlarken, Rusya teknik gerekçeler konusunda ısrar ediyor.