KGB’deki iç kavga eski Sovyet liderinin hayatına mal olacaktı
Eski Sovyet gizli istihbaratı KGB’deki iç kavga ve entrika yüzünden Sovyetler Birliği lideri Leonid Brejnev’in hayatını kaybedeceği ortaya çıktı. 22 Ocak 1969 yılında Brejnev’e suikast yapmayı planlayan Kızıl Ordu subayı İlyin’in Kremlin kapısına kadar gelmesinde KGB’nin üst düzey yetkilisi Semyon Tsvigun neden oldu. Tsvigun, KGB’nin efsanevi Başkanı Yuri Andropov’u gözden düşürerek kurumun başına geçmeyi planlamıştı. Ancak tüm entrikalarında başarısız olan Tsvigun, hayatını beylik tabancası ile intihar ederek sonlandırır.
Eski Sovyet ajanı ve ünlü istihbarat yazarı İgor Atamenko, Brejnev’e yönelik suikast olayını inceledi. Açıklanan gizli istihbarat belgelerine atıfta bulunan Atamenko’ya göre, KGB’de üst düzeyde “iç kavga ve entrika” olmasaydı, subay İlyin Kremlin’in Borovitski kapısına gelemezdi. O gün Sovyet astronotları, Brejnev ve başka Sovyet üst düzey yetkilileri Kremlin’e doğru kortejle hareket ediyordu. Rus basınına konuşan eski Sovyet ajanı Atamenko, KGB Başkanı Andropov ve Yardımcısı Tsvigun arasında o dönem “iç kavga ve entrika” olduğunu savundu. Tsvigun, Brejnev’in bacanağı idi. Atamenko, “Tsvigun askeri istihbarat dairesinin başına getirilmişti. Tsvigun, Andropov’dan daha fazla istihbaratın önemli görevlerinde bulunmuştu. Ve ona göre Andropov istihbarat ve casusluk işlerinden fazla anlamıyor. Dolayısıyla Tsvigun KGB’nin başına geçmek için Andropov’u gözden düşürmek ve “altın kanattan indirmek” istiyordu ve bunun için girişimde bulundu.” dedi.
KGB Başkan Yardımcısı bilerek olayın üzerine gitmedi
Atamenko, Brejnev’e yönelik suikast olayını da mercek altına aldı. 20 Ocak 1969 yılında Leningrad askeri bölgesindeki görevli subay İlyin güvenlikten iki tabanca alarak ortalıktan kayboluyor. Durum acilen kışlanın askeri istihbaratına aktarılıyor. İlyin’in özel eşyalarını inceleyen istihbarat yetkilileri şöyle yazılı bir günlük de buluyor: “Tamam! Yarın geliyorlar. Moskova’ya gitmek gerekiyor!”
Günlükte Sovyet subayının eski ABD Başkanı Avraam Linkoln’u öldüren katil Jean Wilx But’un “Başkanı öldüreceğim...” şeklinde başlayan ifadeleri üç kere satırlara döktüğü de tespit edildi. İstihbarat yetkilileri, Moskova’ya 92 nolu uçak seferinde kayıtlı bulunan İlyin soyadlı bir bilet numarası da tespit ediyor. Uçak 11.40’da Moskova’ya inecekti. Durum KGB’nin Askeri dairelerden sorumlu Daire başkanına iletiliyor. Daire başkanı da acilen KGB Yardımcısı General Tsvigun’u bilgilendiriyor. İlyin’in Moskova’daki dayısının evine gidebileceği tahmini üzerinde duruldu. Ama Atamenko’ya göre, İlyin çok rahat şekilde Moskova’ya iniş yaptı ve dayısının evine gitti.
Dayısının ihbarı bilerek dikkate alınmadı
İlyin polis olan dayısından kendi üniformasını istedi. Dayısı geri çevirdi. Ertesi günü İlyin dayısının polis üniformasını giyerek evden kaçtı. Dayısı da hemen KGB’ye başvurdu. Ve yeğeninin iki tabanca ve polis üniformasıyla kaçması ile Kremlin’de düzenlenecek olan törenle bir bağlantısının olup olmadığını sordu. Bu ihbar yine Tsvigun’a aktarılıyor. Atamenko, “İlyin’in yaptığı kanlı olayı önlemek mümkündü. Teröristin, Borovitski kapısına kadar gelmesi önlenebilirdi. Ama ihbarı alan yetkilinin böyle bir isteği yoktu. Daha fazla olay olsun ki Brejnev, KGB Başkanı’nın görevini yeterince yapamadığını iyice anlasın! Tsvigun Andropov’un olaylardan haberdar olacağını biliyordu. O yüzden göstermelik olarak İlyin’in dayısının arabaya oturtulmasını ve Kremlin güzergahı üzerinde hareket edilmesi için talimatta bulundu. Bu tam saçmalık! Oysa korumaya bilgi verilmeli idi. Tsvigun, İlyin’in fotoğraflarını da polis ve KGB yetkililerine dağıtmakta acele etmedi. Sadece araba kortejinin Borovitski kapısına gelmesine bir kaç dakika kala teröristin fotoğrafları nihayet dağıtıldı. Ama İlyin’in asker yerine polis üniforması giymiş olacağı yönünde uyarı da yapılmadı.” diye konuştu.
Andropov suikasti önledi
Atamenko, olaydan haberdar olan KGB Başkanı Andropov’un Brejnev’in hayatını son anda kurtardığını da belirtti. Sovyet ajanı, “Andropov, Sovyet devlet televizyon ve radyo kurumuna talimatta bulunarak canlı yayında Brejnev’in arabasının kortejin ikinci aracında yer alacağı yönünde anons yaptırdı. Andropov sonra Brejnev’i acil arayarak kortejin beşinci arabasında oturmasını önerdi. Bu da onun hayatını kurtardı.” dedi.
İlyin rahatça Borovitski kapısına geliyor
Kremlin Borovitski kapısına kadar gelen İlyin güvenliği “Ben burada görevliyim” diyerek kandırdı. İlyin, kapıya devlet arabaları yaklaşınca tabancadan ateş etti. Fakat Brejnev beşinci arabada idi. Arabanın şoförü olay yerinde hayatını kaybederken, aya ilk çıkan Sovyet astronotu Aleksey Leonov ise yaralandı. Yakalanan subay İlyin’in akıl hastası olduğuna karar verilirken, 1990 yılına kadar `tedavi` gördü.
2008 yılında İlyin ve Leonov’u buluşturan Rus NTV televizyonunun özel programında, Sovyet astronotu Leonov suikastçı İlyin’e, öfkeyle ‘O gün elime geçseydin seni kendi ellerimle boğardım.’ diye bağırır.
Atamenko’ya göre, Tsvigun’un Andropov’u gözden düşürme çabası başarısızlıkla sonuçlandı. Kendisi KGB’nin başına da geçemedi. 1980’lı yılların başlarında beylik tabancasıyla intihar etti.
Fuad Seferov, Moskova, Cihan