Üç gün iktidarda kalan darbeci Rus lider Yanayev öldü
Sovyet lideri Mihail Gorbaçov yönetimine karşı yapılan 19 Ağustos 1991 darbesinin baş mimarlarından Gennadi Yanayev uzun süren hastalığı sonrası hayatını kaybetti. SSCB Devlet Başkan Yardımcısı görevinde bulunan Yanayev, darbenin ardından geçici olarak Başkanlık koltuğuna oturmuştu. Daha sonra dönemin Rusya Sovyet Sosyalist Federasyonu Cumhuriyeti lideri Boris Yeltsin ve yanlıları üç gün içinde darbeyi sonlandırmayı başarmıştı.
Sovyet yanlısı darbeci Yanayev’in 73 yaşında Moskova’da hayatını kaybettiği belirtildi. Yanayev, uzun süre ağır hastalığı nedeniyle Moskova’daki bir hastanede tedavi görüyordu. Eski darbeci geçtiğimiz günlerde hastaneden taburcu olmuştu. SSCB Devlet Başkan Yardımcısı’nın Moskova’nın Troekurovski mezarlığında toprağa verileceği de belirtildi.
Komunist partiden darbeci lidere övgü
Yanayev’iin ailesine ise başsağlığı Rusya Komünist Partisi Başkanı Gennadi Zyuganov’dan geldi. Zyuganov taziye mesajında, GKÇP diye adlandırılan darbecilerin SSCB’yi korumakta kararsız davrandığını belirterek, "GKÇP üyeleri halen de kendilerinin haklı olduğuna inanıyor. Yanayev, ağır ve onurlu bir hayat yaşadı. O ve diğer GKÇP üyeleri Gorbaçov’un ülkeyi nereye doğru sürüklediğini daha hassas şekilde hissediyordu" dedi.
Yanayev, 1937 yılında doğdu ve 1963’te Sovyet Komünist Partisi gençlik kolu Komsomol’da önemli görevlere geldi. 1968-70 yıllarında SSCB Gençlik Örgütü Komisyonu Başkanı oldu. 1989 yılında ise Sovyet Sendika Kurumu Başkan Yardımcısı görevine getirildi. 1990-1991 yıllarında SSCB Başkan Yardımcısı olan Yanayev, 19 Ağutos Darbesi’nin baş mimarlarından biri idi. O günlerde Başkan Gorbaçov ülkenin Kırım sahillerinde tatil yapıyordu. Darbeyi devlet telezviyonda açıklayan da Yanayev oldu. Darbenin ardından geçici olarak Devlet Başkanı görevine üstlendi. 22 Ağustos tarihine kadar görevinde kalan Yanayev, Gorbaçov’un Kırım’dan geri getirilmesiyle tutuklandı ve darbe bastırıldı.
Üç yıl hapis cezasının ardından aftan yaralandı
Moskova’nın Matroskaya Tişina cezaevine konulan Yanayev, Parlamento alt kanadı Duma’nın çıkardığı 1994 yılı affından yararlanarak serbest bırakılmıştı. 19 Ağustos Darbesi yönetiminde Oleg Baklanov, Vladimir Kryuçkov, Valentin Popov, Boris Pugo, Vlasili Starodubçev, Aleksandr Tizyakov, Dmitri Yazov da yer alıyordu. Pugo 22 Ağustos’ta intihar etti, Pavlov 2003 yılında öldü, Kryuçkov da 2007’ te vefat etti.
19 Ağustos darbesi halen Rus kamuoyunda çok tartışılan konu. Bazı tarihçilere göre, darbe bizzat Gorbaçov’un gizli “desteğiyle” yapıldı. İddialara göre, Gorbaçov olaylar sırasında “ikili” davranmıştı.
Fuad Seferov, Moskova, Cihan