Rusya, Tacikistan’la 49 yıllık askeri üs anlaşmasında mutabakat sağladı
Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev ve Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahmon Duşanbe’de yaptıkları görüşmede ülkede bulunan Rus askeri üsleri ile ilgili 49 yıllık anlaşma imzalanması konusunda mutabakat sağladı. 2014’de süresi dolacak Rus askeri varlıkları ile ilgili anlaşmanın 2012’nin il çeyreğinde imzalanması planlanıyor.
Medvedev yaptığı açıklamada, “Biz çalışma gruplarının 2012’nin ilk çeyreğinde imzalanacak şekilde uzak vadeli 49 yılı bulan bir anlaşma hazırlamaları konusunda mutabakat sağladık” dedi. Rusya’nın üs karşılığında Tacikistan’a modern silahlar vereceği de beliritliyor. Rusya Savunma Bakanlığı’ndan Ria Novosti’ye yapılan değerlendirmede Ayni havalimanının ortak kullanımı konusunda iki ülke liderlerinin mutabakat sağladığını da belirtti.
Rusya’nın Tacikistan’da bulunan askeri üsleri için Duşanbe’nin yıllık 300 milyon dolar kira talep etmesi iki ülke arasında krize neden olmuştu. Taleplerine olumsuz cevap verilmesine tepki gösteren Tacikistan Dışişleri Bakanı Hamrohon Zarifi, “Bizim topraklarımız bedava değil, hiç kimse ödeme yapmadan kullanamaz” resti çekmişti. Ancak Medvedev-Rahmon görüşmesinde krizin aşıldığı ifade edilirken, Rusya’nın ödeyeceği rakamla ilgili henüz bir açıklama yapılmadı.
Tacikistan, 2005’te açılan Rus üssü ve 2008’de imzalanan anlaşma çerçevesinde kullanılan Ayni havalimanı ve diğer askeri donanımlarla ilgili ücret talep ediyor. Duşanbe’nin 100 kilometre güney batısında Kurgan-tepe 201 nolu Rus askeri üssü ve 200 kilometre güney batısında Kulob kentlerinde bulunan askeri üslerde toplam 7 bin Rus askeri görev yapıyor. Tacikistan’da bulunan Rus ordusu en büyük yabancı güç olarak da biliniyor.
Görüşmelerin ardından, iki ülke devlet başkanları Ortak Bildiri ve Sınır Meseleleri Anlaşmasını imzalarken, iki ülke istihbarat kurumları arasında ayrıca Sınır Meselelerinde İşbirliği Protokolü ile 2011-2014 yıllarına yönelik Ekonomik İşbirliği Programı imzalandı.
Dörtlü zirve
Rusya’nın öncülüğünde başlatılan Pakistan, Tacikistan, Afganistan’ın dahil olduğu dörtlü liderler zirvesinin üçüncüsü de Duşanbe’de gerçekleşti. Rusya Devlet Başkanı Medvedev, Duşanbe’de gerçekleşen zirvede Pakistan Cumhurbaşkanı Asıf Ali Zerdari, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahmon ve Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ile bir araya geldi.
Rusya’nın bölgede askeri üs anlaşmalarını 49 yıllığına uzatması ve 2014 sonunda NATO birliklerinin Afganistan çıkacak olması nedeni ile uzun vadeli olarak bölgede işbirliği çalışmaları planladığı kaydediliyor. Dört lider görüşmelerin ardından terör, aşırıcılık, uyuşturucu trafiği ve organize suçlarla mücadele konusunda ortak bir deklarasyon imzaladı. Liderler ABD öncülüğündeki askeri varlığın Afgan ulusal güvenlik yapısının eğitimi ve hazırlanması konusunda çabalarını artırmalarını talep etti.
Bölgede işleyen dev projelere ilgi duyan Rusya, Türkmenistan’dan Afganistan, Pakistan ve Hindistan’a uzanacak doğalgaz boru hattı TAPI’ye dahil olmayı planlıyor. Ortak deklarasyonda Moskova’nın girişimi olumlu olarak değerlendirildi.
Faruk Akkan, Moskova, Cihan