Türk diplomatlar Hitler’in saldıracağını Moskova’ya iletmiş

Rusya, İkinci Dünya Savaşı’ndan Nazi Almanya’sına karşı kazanılan 9 Mayıs 1945 Zafer Bayramı’nın 70’inci yıl törenlerine hazırlanırken Türk diplomatların dönemin Nazi lideri Adolf Hitler’in Sovyetler’e saldıracağı hususunda Moskova’yı defalarca uyardığı ortaya çıktı.

Rusya Askeri Diplomatlar Analiz Merkezi Başkanı, tarihçi Vladimir Vinokurov, arşiv belgelerine atıfta bulunarak Türk diplomatların saldırıyla ilgili Moskova’yı uyardığını belirtti. Tarihçi 1940 yılında Almanya, İtalya ve Japonya arasında Üçlü Paktın imzalanmasının ardından Türkiye’nin Tokyo Büyükelçisi Ferit Tek’in Sovyet elçisi K.Smetanin’i ziyaret ettiğini ifade etti. Tarihçiye göre ziyaretin asıl amacı Türk elçisinin Üçlü Paktın ardından Hitler’in Sovyetler’e saldıracağı konusunda uyarıda bulunmak.

Türk elçisi saldırı amacıyla Almanya’nın SSCB’yi güneydoğu tarafından kuşatmak için Romanya ve Macaristan’da bazı askeri faaliyetlerde bulunduğuna dikkat çekti. Bunun üzerine Sovyet elçisi, Almanya ve SSCB arasında saldırmazlık anlaşmasının mevcut olduğunu hatırlattı. Türk diplomat gülerek, “Bunlar sadece dış dünya için ve resmi şekilde.” değerlendirmesinde bulundu.

Tarihçiye göre 1940 yılında Türkiye elçiliğinde düzenlenen 29 Ekim Cumhuriyet resepsiyonunda elçi Tek, Sovyet mevkidaşı Smetanin’e, “Almanya Avrupa zaferinin ardından mutlaka size doğru harekete geçecek.” uyarısını tekrarladı. Makale Türk elçisinin yaptığı görüşmelerde saldırmazlık anlaşmasının Moskova’nın aleyhine olduğu hususunda Sovyet diplomatını defalarca uyardığına dikkat çekiyor.

Rus tarihçi Temmuz 1940’ta Türkiye Macaristan Büyükelçi Ruşen Eşref Ünaydın’ın da Sovyet elçisi Şaronov’a Alman birliklerinin Macaristan üzerinden Romanya’ya hareket ettiğini söylediğine işaret etti.

Makaleye göre 4 Ocak 1941’te Türkiye Berlin Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Alkent de Sovyet elçisi V.Dekanozov’a Almanya’nın Sovyetler’e saldıracağı konusunda uyarıda bulunmuş. 13 Ocak’ta Türk diplomat Sovyet mevkidaşıyla yaptığı görüşmede Romanya-SSCB sınırında çok sayıda Nazi birliklerinin bulunduğuna dikkat çekmiş.