Türk-Rus krizi, Karabağ tansiyonunu yükseltti
Türkiye-Rusya krizi, Karabağ'daki gerilimi de tırmandırdı. Azeri-Ermeni cephe hattında düşük yoğunluklu çatışma yaşanırken Rusya, Ermenistan'daki hava gücünü artırdı. Uzmanlara göre Moskova, düşürülen uçağının intikamını Ermenistan üzerinden almak isteyebilir.
Türkiye ile Rusya arasında 24 Eylül'de Türk hava sahasını ihlal eden Rus uçağının düşürülmesiyle başlayan kriz Azerbaycan-Ermenistan gerilimini tetikledi. Azeri ile Ermeni güçleri uzun bir aradan sonra Karabağ'da yeniden düşük yoğunluklu çatışmaya başladı. Çatışmaların Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun 3-4 Aralık'ta düzenlediği Bakü ziyaretinin hemen sonrasında alevlenmesi dikkat çekti. Davutoğlu o ziyarette Azerbaycan ile daha da yakınlaşacağını duyurmuştu. Rusya ise bu hamleyi Ermenistan'a yönelerek karşıladı. Moskova önce Erivan'daki askeri üsse 6 adet savaş ve nakliye helikopteri (Mi-24-Mi-8) takviyesi yaptı, ardından da ortak hava savunma sistemi kurma anlaşması imzaladı. Anlaşma ayrıca askeri işbirliği, eğitim desteği, araç-ekipman hibesi ve ortak tatbikatları da içeriyor. Ermenistan, Moskova'da atılan imzaların hemen ardından Bakü'ye yönelik tavrını sertleştirdi. Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Artsrun Hovhannisyan, hafta içinde Azerbaycan ile ateşkesin bittiğini söylerken Karabağ sınır hattında artan çatışmaları da ‘savaş' olarak niteledi. İki ülke arasında 1988-1994 yılları arasında yaşanan savaşın ardından barış anlaşması yapılmadığı için taraflar resmi olarak hâlâ savaşta. Azerbaycan topraklarının yüzde 20'si Ermeni işgali altında.
Ankara, geçen 3 haftada artan gerilimi endişeyle izliyor. Rusya'nın Erivan üzerinden Kafkasya'da varlık artırma girişimlerinin Karabağ cephesinde savaşa dönüşebileceğine dikkat çekiyor. Türk yetkililer, yaklaşık 20 yıldır Ermenistan işgali altında bulunan Yukarı Karabağ'da sükûnetin pamuk ipliğine bağlı olduğuna, bölgeye yönelik her türlü dış müdahalenin Kafkasya'nın tümünde istikrarı bozacağına dikkat çekiyor.
‘UÇAK KRİZİNİ KAFKASYA'YA TAŞIDILAR’
Bölgedeki gerilimi Zaman'a değerlendiren İstanbul Teknik Üniversitesi'nden Rusya uzmanı Doç. Dr. Fatih Özbay, Ermenistan üzerinden Türkiye ile Azerbaycan'a gözdağı verildiğini söylüyor. Özbay, “Rusya, uçak düşürme krizi bahanesiyle Ermenistan'daki askeri gücünü artırıyor, Ermenistan'ı silahlandırıyor. Güney Kafkasya'ya yerleşip çevreliyor. Aynı zamanda yaşanan krizde Türkiye tarafında durmaya devam eden Azerbaycan'a da gözdağı veriyor.” diye konuşuyor. Rusların Suriye'de patlak veren krizi bir çırpıda Kafkasya'ya taşıdığını, yakın vadede de Orta Asya'ya yaymaya çalışacağını belirtiyor. Rusya'nın bölgedeki imkân ve ittifakları sayesinde Ankara'yı çevrelemeye başladığına değinerek şu yorumu yapıyor: “Rusya-Türkiye krizi Suriye sahasını çoktan aştı. Kırım'dan Kafkasya'ya İran'dan Suriye ve Doğu Akdeniz'e uzanan büyük bir çevreleme planı ile karşı karşıyayız. Uçak krizi sadece süreci hızlandırdı. Rusya, NATO/Batı karşısında bu bölgelerde kendi jeopolitik alanının sınırlarını çiziyor.”
‘RÖVANŞ ERİVAN ÜZERİNDEN OLABİLİR'
Uzun yıllar Rusya'da yaşayan Fatih Özbay, Moskova'nın Türkiye'den henüz uçağının düşürülmesinin rövanşını almadığını, misliyle mukabele için fırsat aradığını iddia ederek, “Ermenistan'ın savunması Rus askerleriyle tamamen Rusya'ya emanet edilmiş durumda. Türkiye, Ermenistan hava sahasına girerse düşürülen uçağın intikamını almak isteyen Ruslar onu hiç tereddüt etmeden düşürmeyi deneyeceklerdir.” ifadelerini kullanıyor.