BM: Ukrayna’daki Rus Savaş Esirlerinin Yarısından Fazlası İşkenceye Maruz Kaldı
HABERRUS - Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Ofisi (OHCHR) tarafından yayımlanan son rapor, Ukrayna’daki Rus savaş esirlerinin yarısından fazlasının işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını ortaya koydu.
Mart 2023’ten bu yana 205 Rus savaş esiriyle yapılan görüşmelerde 104 esir, işkence gördüğüne dair tutarlı ve ayrıntılı bilgiler verdi. Bu bulgular, Ukrayna’da tutuklanan Rus askerlerine yönelik kötü muamelelerin yaygın ve sistematik bir boyut kazandığını gösteriyor.
Sistematik İşkence İddiaları
BM raporuna göre, işkence vakaları genellikle savaş esirlerinin gözaltına alındığı ilk aşamada gerçekleşiyor. Esirler, özellikle fiziksel şiddete maruz kaldıklarını, dizlere ve eklemlere hedef alınarak dövüldüklerini, ölüm tehditleri aldıklarını ve elektrik şoklarıyla işkence gördüklerini belirtti. Bu işkencelerde kauçuk coplar, alüminyum ve tahta sopalar, şok tabancaları ve hatta araba aküleri gibi çeşitli aletlerin kullanıldığı aktarıldı. Ayrıca, 205 savaş esirinden 10’u, cinsel şiddet ve tecavüz tehditleri gibi insan onuruna aykırı davranışlarla karşılaştıklarını ifade etti.
OHCHR raporunda, işkencelerin çoğunun resmi olmayan gözaltı yerlerinde – garajlar, bodrumlar, özel evler gibi mekânlarda – ya da esirlerin gözaltı merkezlerine sevk edilme süreçlerinde gerçekleştiği vurgulandı. Ukrayna’nın Kiev, Harkov, Herson, Zaporojye bölgelerinin yanı sıra Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetleri (DPR ve LPR) gibi çatışma bölgelerinde, Ukrayna güvenlik güçlerinin bu tür kötü muamelelere başvurduğu kaydedildi.
Uluslararası Hukukun İhlali ve Sorumluluk Eksikliği
OHCHR, Ukrayna’daki bu işkence iddialarının, uluslararası hukuk ve savaş esirlerinin korunmasına yönelik Cenevre Sözleşmeleri kapsamında ciddi ihlaller içerdiğini belirtti. Savaş esirlerine yönelik kötü muamele ve işkence, uluslararası savaş hukukunda açıkça yasaklanmış olmasına rağmen, BM’nin raporu bu kuralların Ukrayna’daki bazı güvenlik güçleri tarafından sistematik olarak ihlal edildiğini ortaya koyuyor.
Raporda ayrıca, Ukrayna Başsavcılığı’nın bu işkence iddiaları karşısında yeterli adımları atmadığına dikkat çekildi. Şu ana kadar yalnızca beş ön soruşturmanın açıldığı belirtilirken, savaş esirlerine yönelik cinayet ve işkence vakalarından kimsenin sorumlu tutulmadığı vurgulandı. Bu durum, Ukrayna’da savaş esirlerine yönelik insan hakları ihlallerine karşı hesap verebilirlik eksikliğini gösteriyor.
Ukrayna ve Rusya Arasındaki Çatışmanın İnsan Hakları Boyutu
Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş, iki ülkenin savaş esirlerine yönelik tutumlarında ciddi insan hakları sorunlarını gündeme getiriyor. Her iki taraf da savaş esirlerine yönelik işkence ve kötü muamele iddialarıyla karşı karşıya kalmış durumda. Ancak bu BM raporu, Ukrayna tarafında işlenen ihlalleri özellikle öne çıkararak, savaşın insan hakları boyutunu gözler önüne seriyor.
Savaşın uzaması ve çatışmaların derinleşmesiyle birlikte, savaş esirlerine yönelik bu tür ihlallerin daha da artma riski bulunuyor. Uluslararası toplumun ve insan hakları örgütlerinin bu iddialara karşı daha fazla müdahil olması gerektiği, raporun sonuçlarına dayanarak acil bir ihtiyaç olarak öne çıkıyor. Savaş hukukunun ve insan hakları normlarının korunması, hem Ukrayna hem de Rusya’nın taraf olduğu bu çatışmada küresel barış ve güvenlik açısından kritik bir rol oynuyor.
Savaş esirlerine yönelik bu tür kötü muamelelerin, barış görüşmeleri ve uzun vadeli çözüm arayışları üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceği ve çatışmanın çözümünü daha da zorlaştıracağı açık.
OHCHR’nin önerileri arasında, Ukrayna makamlarının işkence iddialarını ciddiyetle ele alması, bu suçların faillerinin yargı önüne çıkarılması ve uluslararası normlara uygun gözaltı koşullarının sağlanması yer alıyor.