Rusya-Azerbaycan İlişkilerinde Kırılma: Aliyev'in Sert Açıklamaları ve Yeni İttifak Arayışları
HABERRUS - Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Hankendi'de düzenlenen III. Şuşa Küresel Medya Forumu öncesinde yaptığı açıklamalarla Rusya'ya yönelik diplomatik gerilimi tırmandırdı.
Aralık 2024'te Kazakistan sınırı yakınlarında düşen AZAL uçağına ilişkin uluslararası dava hazırlıklarını açıklayan Aliyev, Ukrayna'ya yönelik "Rusya'nın işgaline boyun eğmeyin" çağrısı yaparak Moskova'ya sert mesajlar verdi.
Uçak Krizi Diplomasiyi Vurdu
25 Aralık 2024'te Grozni'ye giderken düşen Embraer 190 tipi uçak kazası, iki ülke ilişkilerinde dönüm noktası oldu. Kazada 62 yolcu ve 5 mürettebattan 29 kişi kurtuldu. Azerbaycanlı yetkililer "dış müdahale" iddialarını sürdürürken, Rusya'nın soruşturmayı uzattığı gerekçesiyle Aliyev, uluslararası mahkemelere başvuracaklarını duyurdu ve "Ailelere tazminat ödenmesi için mücadele edeceğiz" ifadelerini kullandı.
Ukrayna'ya Şaşırtan Destek
Aliyev'in Ukrayna'ya yönelik açıklamaları Moskova'da şok etkisi yarattı. Aliyev, "Ukrayna işgali kabul etmemeli, Karabağ'daki gibi direniş göstermelidir" dedi ve Rusya'nın eylemlerini ilk kez resmen "işgal" olarak nitelendirdi. Ayrıca, Azerbaycan'ın askeri operasyonlarla toprak bütünlüğünü sağladığına vurgu yaptı.
ABD ile Stratejik Yakınlaşma
Rusya'nın arabuluculuk rolünü devre dışı bırakmaya hazırlanan Bakü, Donald Trump'ı Ermenistan'la müzakerelerde aracı olarak öne çıkardı ve "ABD ile ilişkilerimizde büyük potansiyel var" mesajı verdi. Ayrıca, Kuzey-Güney Ulaşım Koridoru'nu Rusya'sız alternatif güzergahlarla genişletme planlarını açıkladı.
Kuzey-Güney transit projesi kapsamında, Rusya'nın katılımı olmadan başka bir ulaşım güzergahı oluşturma olasılıklarından da bahseden İlham Aliyev, "Ermenistan ve İran sınırlarımızın kesiştiği noktaya kadar uzanan demiryolunun inşasını neredeyse tamamlıyoruz. Muhtemelen bir yıldan kısa bir süre içinde, hatta belki de gelecek yılın baharında, bu demiryolunun Azerbaycan bölümü inşa edilecek. Zangezur koridorunun hayata geçirilmesi, özünde, Kuzey-Güney koridorunun başka bir yönünü açacak. Sadece herkesin bahsettiği Rusya'dan Azerbaycan üzerinden İran'a ve Reşt'e değil, aynı zamanda Doğu Zangezur ve Zangezur bölgesinin diğer bölgeleri üzerinden İran'a ve oradan da Türkiye'ye," dedi.
Tarihi Dönüşümün Perde Arkası
Uzmanlar bu radikal değişimi enerji politikası, bölgesel güç mücadelesi ve Karabağ sonrası yeni strateji gibi faktörlere bağlıyor.
Enerji politikası açısından, ABD'nin Azerbaycan gazına artan ilgisi dikkat çekiyor.
Bölgesel güç mücadelesi açısından, Türkiye-İran-Rusya üçgeninde denge arayışı öne çıkıyor. Karabağ sonrası yeni strateji açısından ise Rus barış gücünün bölgeden çekilme süreci önemli bir faktör olarak görülüyor.
Moskova'nın Sessizliği ve Olası Senaryolar
Rusya Dışişleri'nden henüz resmi yanıt gelmezken, enerji ve lojistik işbirliği projelerinin geleceği sorgulanıyor.
Ermenistan'ın Batı'ya açılma çabalarıyla paralel gelişmeler dikkat çekerken, Türkiye'nin arabuluculuk girişimlerinin artabileceği belirtiliyor. Bu gelişmeler, 2022'de imzalanan Rusya-Azerbaycan ittifak belgesinin fiilen rafa kaldırıldığını gösterirken, Güney Kafkasya'da yeni bir güç dengesinin oluşmakta olduğuna işaret ediyor.
Diplomatik kaynaklar, önümüzdeki aylarda bölgede sert güç mücadelelerinin yaşanabileceği uyarısında bulunuyor.