HABERRUS - Eski Sovyet Cumhuriyetlerinden Doğu Avrupa’nın en fakir ülkesi Moldova Cumhuriyeti'nde geçtiğimiz Pazar günü yapılan parlamento seçimlerini Avrupa yanlısı Cumhurbaşkanı Maya Sandu kazandı.

Batı yanlısı Cumhurbaşkanı Maya Sandu’nun partisinin seçimleri kazanması, Moskova için yeni zorlu bir sınavın da başlaması anlamına geliyor.

Avrupa yanlısı Sandu’nın gayriresmi lideri olduğu PAS partisi, parlementodaki 101 sandalyenin 63'ünü aldı.

Geçtiğimiz yıl kasım ayında cumhurbaşkanlığını kazanan ve reformist bir gündemi olan Sandu'nun partisinin artık mecliste yeterli sandalyesi bulunuyor. Sandu bu şekilde istediği reformları ülkedeki 'Rus yanlısı' muhalefetin engellemesi olmadan gerçekleştirebilecek.

Sandu bu zaferi "Moldova'daki hırsızların saltanatının sonu" ifadesi ile duyurdu.

Moldova Cumhuriyeti Sosyal Demokrat Partisi lideri Victor Şelin Rus Nezavisimaya Gazeta’ya yaptığı açıklamada Moskova'nın da Sandu'nun zaferine katkıda bulunduğunu söyledi.

Daha önce Moldovalı sosyalistlere sempati duyan Rusya Federasyonu’nun bu partiden uzaklaştığı ve dolaylı desteğini çektiğini ve Moldova Cumhuriyeti'ndeki Rus yanlısı seçmenlerin ya hiç oy vermediklerini ya da Sandu'ya oy verdiklerini iddia etti.

Rus yanlısı Sosyalist Parti yüzde 34’te kaldı

Eski devlet başkanı Dodon’un Sosyalist Partisi seçimlerde yüzde 34 oy aldı.

Moldova'nın yeni parlamentosu iki parti tarafından temsil edilecek. - Cumhurbaşkanlığı yanlısı PAS, Şor partisi ve Komünistler ve Sosyalistler Bloku.

Merkez Seçim Komisyonu'nun ön verilerine göre, PAS parlamentoda 63 sandalye alacak, komünistler ve sosyalistler 32 sandalye alırken, Shor partisi 6 vekil çıkardı.

Kişinev Stratejik Araştırma ve Siyasi Danışmanlık Merkezi başkanı Anatol Tsaranu, Rus Nezavisimiaya Gazeta'ye verdiği demeçte, bağımsız Moldova tarihinde ilk kez ülkede sağın iktidara geldiğini söyledi. “Daha önce sağ iktidardaydı, ancak sol da dahil olmak üzere diğer partilerle koalisyon halindeydi. Ancak bu kez meclisteki çoğunluğu sağcı PAS partisinden milletvekilleri temsil ediyor. Cumhurbaşkanının PAS'ın gayrı resmi lideri olduğu göz önüne alındığında, meclis çoğunluğunu fiilen kimin yöneteceği açıktır. Sandu böylece parlamenter cumhuriyette mutlak güç kazandı. Ama bununla birlikte ve büyük bir sorumluluk aldı.”- açıklamasında bulundu.

Moldovalı Sosyal Demokratların lideri Victor Şelin, Sandu ve yeni hükümetin ekonomik krizin ortasında çalışmak zorunda kalacağını söyledi. Bütçe açığının 700 milyon avro olduğunu şu anda Moldova ticari bankalarından alınan kredilerle karşılandığını kaydetti. 


‘Emekli ve memur maaşları artık bu parayla ödeniyor. Ve hükümet, dış kredi olmadığı için bankalarından yeni krediler almaya hazır. IMF ve AB ile yapılan anlaşmalar işe yarasa bile bunlar yakıt, alkol, sigara vb. ürünler için fiyatlarda bir artış anlamına geliyor. Bu, daha yüksek fiyatlara ve elbette halkın hoşnutsuzluğuna yol açacaktır. Dolayısıyla hükümet zor koşullarda çalışmak zorunda kalacak.’ dedi.

Yeni kurulacak hükümete eski maliye bakanı Natalya Gavrilitsa başkanlık etmesi bekleniyor.

Başkan Sandu, Gavrilitsa'yı eski parlamentoya başbakan adayı olarak önermiş ancak o dönem milletvekilleri onu desteklememişti.

“Seçmenler ne Rusya'ya ne de AB'ye oy vermedi. PAS partisi tarafından temsil edilenler, hırsızları parlamentodan ve genel olarak iktidardan uzaklaştırma sözüne inandıkları için Başkan Maia Sandu'yu desteklediler. Daha önce Sosyalistlere oy veren Rusça konuşan seçmen, Moskova'nın kendisini Sosyalist Parti lideri Igor Dodon'dan uzaklaştırdığını gördükten sonra ya hiç oy vermedi ya da Sandu'ya oy verdi. Ve bu 200 bin vatandaş, ”diye açıkladı Moldovalı politikacı.

Şelin, ayrıca "Dodon ve partisi, Kişinev'deki birçok kişinin söylediği gibi Rusya tarafından değil, Transdinyester'de çıkarları olan Rus iş dünyasının temsilcileri tarafından finanse edildi" dedi.

Ayrıca, "Dodon'a büyük olasılıkla Transdinyester çiftliklerinden gelen bitcoinler yardım etti.” İfadelerini kullandı.

Kişinev'in Moskova ile gelecekteki ilişkilerine gelince, Shelin'e göre, Moldova Cumhuriyeti'nin ana çıkarı Transdinyester.

Politikacıya göre, “Moldova'nın, Transdinyester'in borcu olduğu gerçeğine atıfta bulunarak, Moldova'nın ödemeyi reddettiği Rus gazı için 7,5 milyar dolarlık borcu var”. Ancak Shelin, "Moldova, tanınmayan cumhuriyetin bunu kendi başına yapmaması için Pridnestrovie ile her yıl gaz tedariki konusunda bir anlaşma imzalıyor ve Moskova bu konuda Kişinev'e işaret ediyor." dedi.

Siyaset bilimci ve Moldova Cumhuriyeti'nin Rusya Federasyonu eski büyükelçisi olan Anatol Tsaranu, Kişinev'in Moskova ile ilişkilerinde asıl ilgi alanının Transdinyester olduğuna inanıyor:

“Rusya'nın bu bölgede ve Rusça konuşan vatandaşlar üzerinde etkisi var. Moldova'nın Moldova makamları tarafından kontrol edilen bölümünde. Moldova Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasında uzatılmakta olan dostluk ve işbirliğine ilişkin temel bir anlaşma var. Yeni hükümet bunu devam ettirecek. Sandu'nun Rusya ve Vladimir Putin hakkındaki temkinli açıklamalarına bakılırsa, Rus yetkililerle temasa geçme niyetinde."

Mevcut seçimlerin bir başka önemli detayına da dikkat çeken Tsaranu, Moldova'nın Romanya ile birleşmesini destekleyenlerin başarısızlığına vurgu yapıyor.

AUR partisi oyların %1'inden azını aldı diyen Anatol Tsaranu, birleşme yanlılarının hiçbir yere gitmediklerini, Sandu'nun partisini desteklediklerini iddia ediyor.

Gagauzlar Komünistler ve Sosyalistler Bloku'na oy verdi

Gagauz özerk bölgesinde seçmenler, Komünistler ve Sosyalistler Bloku'na oy verdiği belirtiliyor.

Bir diğer önemli nokta: Pazar günkü oylamaya katılım, tüm parlamento seçimleri tarihindeki en düşük katılımdı. Seçimlere yüzde 48,41 ile 1 milyon 477 binden fazla seçmen katıldı.

Karşılaştırma için: Şubat 2019'daki parlamento seçimlerinde seçmenlerin %50'sinden fazlası oy kullandı. 2014 seçimlerinde katılım yüzde 57'nin üzerindeydi. En çok katılımlı seçim, vatandaşların %63'ünden fazlasının sandık başına geldiği 2010 yılındaki parlamento seçimlerindeydi.

Geçen yıl, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ilk turda katılım yüzde 48,54 iken ikinci turda yüzde 58'i aştı.

Moldova Seçim Kurulu (MSK), seçim bölgelerinden tüm protokolleri ve diğer materyalleri ve belgeleri aldıktan sonra beş gün içinde seçimlerin kesin sonuçlarını açıklayacak ve daha sonra gerekli belgeleri ve seçilen milletvekilleri listesini onay için Anayasa Mahkemesine sunacak.

MSK Başkanı Dorin Cimil, seçmenlerin %54'ünden fazlasının kadın olduğunu seçmenlerin çoğunluğunu, %33'ün üzerinde, 56 ile 70 yaşları arasındakilerin oluşturduğunu açıkladı.

Yurtdışındaki sandıklara 212.049 Moldova Cumhuriyeti vatandaşı oy kullandı. Bu, 2020 cumhurbaşkanlığı seçimlerinden daha az.

Yurt dışında çoğunluk PAS'a oy verdi. Ancak Maia Sandu'nun cumhurbaşkanı olmasına yardım eden şey batıda Moldova diasporasının oyları olsa da, bugün onların rolü belirleyici değildi. Yerli seçmenler PAS'ın zaferini kazanmasında büyük rol oynadı.

Cumhurbaşkanı Maia Sandu, oy verenlere teşekkür etti ve “Moldova için zor bir dönem sona eriyor ve hırsızların egemenliği sona eriyor” dedi.

Bu, Sandu'nun Moldova halkına verdiği söz, ülkeyi ekonomik krizden çıkarmak için tek bir program olduğu başka bir programlarının olmadığı anlamına geliyor.

Batı yanlısı CB Maya Sandu’nun partisinin seçimleri kazanması, Moskova için yeni zorlu bir sınavı da başlatacak.