Moldova, Rusya ile Ukrayna arasındaki anlaşmazlığın içine çekiliyor
HABERRUS - Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan kriz, eski Sovyet ülkeleri ile Rusya’nın ilişkilerini de olumsuz etkiliyor.
Ukrayna ile Avrupa Birliği arasında sıkışan eski Sovyet ülkesi Moldova ile Rusya arasında yeni bir gaz krizi yaşanabilir.
Moldova Cumhuriyeti (RM) hükümeti 709 milyon dolarlık doğalgaz borcunu ödeme tarihi yaklaşıyor. Ancak Kişinev Gazproma olan borcunu ödeyemeyebilir.
Bu durumda Gazprom Moldova Cumhuriyeti'ne gaz arzını durdurabilir.
Moskova’nın gaz tedarik etmeyi reddetmesi Moldova’da Rusya karşıtı duyguları tetikleyebilir.
Moldova Cumhuriyeti Sosyal Demokrat Partisi lideri Viktor Shelin, Rusya’nın saygın gazetelerinden Nezavisimaya Gazeta’ye (NG) konunun sadece gazla ilgili olmadığını aynı zamanda yaşanan jeopolitik krizle de ilgili olduğunu söyledi.
Moldova Cumhuriyeti yetkililerinin Rusya'yı gaz sözleşmesini feshetmeye zorladıklarını kaydetti. Bu durumda Kişinev, Romanya ile yeni bir gaz sözleşmesi imzalayacak. Ancak yeni sözleşme ayrılıkçı Transdinyester’i kapsamayacak ve bu bölge adeta gazsız bırakılcak. Bu da onu Ukrayna ile olan ihtilafta Rusya Federasyonu'nu desteklemeye itecek. Moldovalı Politikacı Moldova'nın da çatışmaya çekileceğine inanıyor.
Moldova Cumhuriyeti Başbakanı Natalia Gavrilitsa, hükümetin Gazprom'dan 1 Mayıs 2022'den sonra gaz tedariki için sözleşmeden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin bir yanıt almadığını söyledi. Bu tarihten önce Moldova'nın Moldova Cumhuriyeti'nin Gazprom'a olan tarihi borcunu denetlemesi gerekirdi. Geçen yıl Ekim ayında imzalanan anlaşma, anlaşmanın bu maddesinin yerine getirilmemesi halinde Gazprom'un anlaşmayı feshedeceğini öngörüyor.
Mevcut sözleşmeye göre Moldova gaz için 1.000 metreküp başına 1.100 Amerikan doları kuru üzerinden ödeme yapıyor. Bu fahiş fiyatın küçük bir ülke için bile çok pahalı olduğu, Moskova ile işbirliği yapmayı reddetmeleri için AB ve ABD'nin baskısı altındaki Moldova makamları tarafından tasarlandığı iddia ediliyor. Bu durumda borcunu ödeyemeyen Moldova, kendi sorumluluğu görmezden gelerek anlaşmayı feshettiğinde tüm sıkıntılar için Rusya suçlanacak. Halk, yaşanan sıkıntıların sorumlusu olarak Rusya’yı görecek.
Sonuç olarak, Kişinev'in Romanya gazının temini konusunda Romanya ile bir anlaşmaya varması muhtemel. Ancak bu anlaşma yalnızca Dinyester'in sağ yakası için geçerli olacak.
Transdinyester bölgesi gazsız ve elektriksiz kalacak. Kişinev yönetimi daha önce yaptığı açıklamada, Pridnestrovie'nin (Tıraspol) kendisi için endişelenmesi gerektiğini zaten söylemişti ancak Moldova hükümeti, gaz tedariği için Tiraspol'a bağımsız müzakereler yürütmesi için bir lisans yada yetki vermedi. Bu durumda, gazsız ve elektriksiz kalacak olan Transdinyester (Tiraspol) ordusu Ukrayna'daki Rusya operasyonuna katılabilir. Böylece Moldova çatışmanın içine çekilmiş olur.
Öte yandan Moody's derecelendirme kuruluşundan uzmanlar, Moldova'nın Rus gaz ithalatına karşılık Romanya'nın boru hattı kapasitesinin soğuk aylarda Moldova'nın talebini karşılamasının pek olası olmadığını belirtiyor.
Bükreş, gerekirse Romanya'nın Moldova Cumhuriyeti'ne kendi rezervlerinden doğal gaz tedarik edebileceğine ve gazın alternatif kaynaklardan geçişini sağlayacağına dair güvence verse de uzmanlar Kişinev hükümetinin ani hareket etmesi ve düşüncesiz adımlar atmaması gerekti konusunda uyarıyor.
Moldova 1 Kasım 2021'de Rusya ile 5 yıllık doğalgaz tedarik anlaşması yaptı. Bu anlaşma çerçevesinde Moldovagaz'ın Gazprom'a olan 709 milyon dolarlık borcun ödenmesi konusunda beş yıl içinde geri ödenmesini sağlayan bir anlaşma imzaladı. Yapılacak denetimin sonuçları 1 Mayıs 2022'ye kadar sunulması gerekiyor.
Denetçi seçimine ilişkin ihale, Moldova Cumhuriyeti Kamu Mülkiyet Kurumu tarafından Ocak 2022 sonunda açıklandı. Ancak Moldova hükümeti, ihale şartlarına uyulmaması nedeniyle ihaleyi iptal etti. Şubat ayında Gazprom, bunun anlaşmalara aykırı olduğunu söyledi. Bu ay sonuna kadar tarafların anlaşmaya varması gerekiyor. Aksi takdirde Gazprom gaz anlaşmasını iptal etme yetkisine sahip olacak.