HABERRUS - Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, 9 Mayıs Zafer Bayramı kutlamaları sırasında Moskova’da kısa ama anlamlı bir görüşme gerçekleştirdi.

Bu görüşme, Şi’nin 17–18 Haziran 2025’te Astana’ya yapacağı devlet ziyaretinin öncesinde önemli bir diplomatik adım olarak görülüyor.

Çin lideri aynı zamanda “Çin – Orta Asya” devlet başkanları zirvesine de katılacak.

Ziyaretin amacı, Çin’in bölgedeki etkisini pekiştirmek.

“Ebedi Kapsamlı Stratejik Ortaklık” Dönemi

Şi Jinping’in Kazakistan ziyaretleri artık düzenli hale gelmiş durumda.

Son ziyareti 2 Haziran 2024’te gerçekleşmişti ve burada Kazakistan ile ilişkilerin “kapsamlı stratejik ortaklıktan” “ebedi kapsamlı stratejik ortaklığa” evrildiği açıklanmıştı.

Kazak tarafı bu ilişkilerin tarihsel kökenlerine vurgu yaparken, Çin lideri modern bağlantıların “Kuşak ve Yol” girişimiyle başladığını ifade ediyor.

Enerji ve Lojistikte Derin Bağlar

Kazakistan, Çin’in Orta Asya’daki en büyük ticaret ortağı konumunda.

Bu durum enerji ve ulaştırma alanlarındaki büyük ölçekli projelerle destekleniyor.

Bunların başında Atasu–Alashankou petrol boru hattı, Aktöbe bölgesindeki petrol ve doğalgaz yatırımları ile Almatı’daki TPP-2 termik santralinin kömürden doğalgaza dönüştürülmesi projesi geliyor.

Çin ayrıca Mangistaumunaygaz gibi stratejik varlıklar ile Kaşagan petrol sahasında %8,33’lük pay gibi önemli enerji yatırımlarıyla da öne çıkıyor.

Kazakistan: Çin İçin Kapı Ülkesi

Çin’in Avrupa ve Rusya ile ticaretinde Kazakistan bir “geçit ülkesi” rolü üstleniyor.

Yeni ulaşım projeleriyle bu rol daha da pekiştiriliyor.

Chengdu’dan yola çıkan ve Polonya’nın Lodz kentine ulaşan ilk konteyner treni, Kazakistan üzerinden geçerek Çin ile Avrupa arasında stratejik bir ticaret koridoru oluşturdu.

Bu yeni hat, Çin mallarının Avrupa’ya kesintisiz ulaşımını hedefliyor.

Çin Fabrikalarının Kazakistan’a Taşınması

Öne çıkan gelişmelerden biri de Çin’in 55 fabrikasını Kazakistan’a taşıma planı.

Bu fikir ilk olarak eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev döneminde gündeme gelmiş, ancak çevresel ve ekonomik kaygılar nedeniyle ülkede protestolara yol açmıştı.

Tokayev yönetimi, bu planı revize ederek daha sürdürülebilir bir çerçevede yeniden gündeme taşıdı.

Özellikle tarım teknolojileri, sulama, hayvancılık ve yem üretimi gibi sektörlerde Çin yatırımları teşvik ediliyor.

“Asem” Zirvesi ve Yeni Bölgesel Mimari

Haziran ayında yapılacak “Çin – Orta Asya” zirvesinde ise daha geniş çaplı bölgesel iş birliği gündemde olacak.

Taraflar, ulaşım, ticaret, çevresel güvenlik, sürdürülebilir kalkınma ve ortak tehditlerle mücadele gibi başlıklarda Astanada bir deklarasyon imzalamaya hazırlanıyor.

Çin’in bu bölgesel girişimleri, Orta Asya ülkeleriyle olan bağlarını daha kurumsal bir düzleme taşıyor.