Rusya-Belarus petrol krizi büyüyor

Rusya Avrupa petrol sevkiyatının ana hatlarından biri olan Belarus’la 2010 yılı için anlaşma sağlayamadı. İki aydır süren görüşmeler karşılıklı restleşme ile devam ediyor. Rusya Belarus’a verdiği tüm petrolü yüzde 100 vergilendirmekle tehdit ederken, Belarus da buna karşılık vereceğini açıkladı. 2007 yılında yaşanan benzer kriz nedeni ile Rusya, Belarus üzerinden gerçekleşen petrol sevkıyatını durdurmuş, Polonya ve Almanya gibi ülkeler sıkıntılı günler yaşamıştı.

 

Belarus Gümrük Başkanı Aleksander Şipilevski Minsk’de düzenlediği basın toplantısında yaptığı açıklamada, “Rusya 1 Ocak’tan itibaren üç yıl önceki kriz dönemine geri döndü. Rusya’nın vergileri aşamalı olarak indirmesi gerekiyordu. Mevcut durum hukuki değil. Gümrük Komisyonu başbakanlık ve devlet başkanlığına bağlı bir kurum. Karşılık verilmesi kararlaştırılırsa, biz buna hazırız.” tehdidinde bulundu.

 

Belarus’lu yetkili Rusya’nın gümrüklerde görevli sayısını artırdığını, kendilerinin henüz buna da karşılık vermediklerini söyledi. Rusya ve Belarus Kazakistan’la birlikte 1 Ocak’tan itibaren gümrük birliği oluşturmalarına karşın, mevcut sorunun ekonomik alandaki ilişkileri olumsuz etkilemesinden endişe ediliyor.

Moskova ay başında yaptığı uyarıda herhangi bir anlaşma sağlanamaması durumunda Belarus’a verdiği tüm petrole tam vergi uygulayacağını açıkladı. Rusya 2009 yılında Belarus’a 25 milyon ton petrol sevkıyatı gerçekleştirdi. Minsk bu miktarın 5-6 milyon tonunu içerde kullandıktan sonra kalan kısmını yeniden ihraç etti. Belarus’un Rus petrolünü ihracından yaklaşık 2-4 milyar dolarlık bir gelir elde ettiği kaydediliyor.

Rusya Belarus’un iç tüketimindeki petrolü vergisiz vermeyi kabul ederken, diğer miktar için vergilendirmeden yana. Minsk ise 2010’de vergisiz 30 milyon ton petrol talep ediyor. Belarus’ın transit petrol ile ilgili kira artışına gidebileceği, Avrupa’nın ortasında bulunan Rusya şehri Kaliningrad’a Belarus üzerinden giden elektriği vergilendirebileceği belirtiliyor. Mevcut krize rağmen, Avrupa sevkıyatı devam ediyor.

Batılı ülkeler Moskova’yı enerjiyi dış politika aracı olarak kullanmakla suçluyor. Ukrayna ile de benzer sorunlar yaşayan Rusya’nın, Belarus’la patlak veren yeni krizin arkasında siyasi nedenler olabileceği ifade ediliyor. Belarus, Gürcistan’ın ayrılıkçı bölgeleri Abhazya ve Güney Osetya’nın bağımsızlıklarını tanınması ile ilgili çalışmaları henüz parlamentoya getirmedi.

Faruk Akkan, Moskova, Cihan