Rusya ve Türkiye Samsun-Ceyhan'da taslak anlaşmaları paylaştı
Rusya ve Türkiye arasında enerji alanında projelendiren dev anlaşmalar uygulama aşamasına doğru hızla ilerliyor. Mersin Akkuyu'da inşa edilecek 20 milyar dolarlık nükleer santral anlaşmasını onaylayan Rusya Başbakanı Vladimir Putin hükümeti, anlaşmayı Duma'ya gönderdi. "Türkiye Başbakan'ı Recep Tayyip Erdoğan'a söz verdik... Samsun-Ceyhan'ı yapacağız" sözü ile güçlü bir siyasi destek alan petrol boru hattı projesi ile ilgili de pazarlıklar sürüyor.
Moskova'da temaslarda bulunan Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı heyetine Rusya taslak anlaşma metnini ulaştırdı. Daha önce de Türkiye anlaşma metnini Rusya'ya vermişti. Projenin uygulanmasına kesin gözü ile bakılırken pazarlıkta ellerini güçlendirmek isteyen taraflar ilginç yöntemler de izliyor. Rusya petrol taşıma şirketi Transteft'in başkanı Nikolay Tokarev'in geçen haftalarda hatta karşı yönde açıklamaları da bu şekilde yorumlanıyor.
Rusya Enerji Bakan Yardımcısı Anatoli Yanovski Rus basınına yaptığı açıklamada Samsun-Ceyhan petrol boru hattı ile ilgili Türk meslektaşları ile Moskova'da görüştüklerini kaydetti. Rus Enerji Bakan Yardımcısı, "24 Eylül tarihinde yaptığımız görüşmede biz meslektaşlarımıza petrol boru hattının yapımıyla ilgili işbirliğimiz hususunda hükümetlerarası sözleşmenin önerisini sunduk. Proje önce de Türk tarafıyla ele alınmıştı ve gelecek çalışmalar için karar verilmişti" dedi.
Rusya 25 milyon tonu garanti ediyor, Türkiye fazlasını bekliyor
Rus yetkili Yanovski, Samsun-Ceyhan hattıyla ilgili sözleşme önerisinde tarafların yapması gereken yükümlülüklerin yer aldığını, “bunun yanında sözleşmede, boru hattından Rus petrol şirketlerinin yaklaşık 25 milyon ton petrol sevketmesi, Türk tarafının da boru hattının inşaası için gerekli elverişli ortamı, rejimi sunması” nın yer aldığını kaydetti.
Rusya Enerji Bakanı Sergey Şmatko daha önce yaptığı değerlendirmede Samsun-Ceyhan petrol boru hattı ile ilgili Rusya ve Türkiye'nin oluşturduğu çalışma grubunun Eylül sonunda Moskova'da bir araya gelecekleri bilgisini vermişti. Yıllık 60-70 milyon ton kapasite olarak planlanan hattan ekonomik olması için Ankara daha fazla petrol sevkıyatı konusunda garanti istiyor. Rus tarafı ise taşıma bedelinin düşürülmesi, hattın inşasında ve işletmesinde ortak olma gibi bir dizi talepleri var. Ceyhan'a kurulması planlana petrol rafine tesisi için de görüşmeler sürüyor.
Rosneft ve Transneft hatta ortak olmak istiyor
3 milyar dolara inşa edilmesi planlanan petrol boru hattı projesi ile ilgili ilk anlaşma Türkiye'den Çalık Grup ve İtalyan Eni enerji şirketi arasında Ekim 2009'da Milan'da ilk anlaşma imzalanmış, Rus petrol şirketleri Rosneft ve Transneft de tedarikçi şirketler olarak yer almıştı. Şimdi bu iki şirket hattın yapımına da ortak olmak isterken, Rusya'nın dev petrol şirketlerinden LUKoil de muhtemel ortaklar arasında yer almak istiyor.
Transneft başkanı Tokarev daha önce yaptığı açıklamalarda Türkiye'nin sadece kendi avantajına olan konularda tek taraflı olarak taleplerde bulunduğunu ve müzakerelerin durduğunu açıklamıştı. Transneft Başkanı 3 Eylül'de yaptığı açıklamada, “Türkiye tek taraflı olarak kendisine üstünlük sağlamaya çalışıyor. Rusya Federasyonu’na verimli olmayan şartlar öneriyor. Hükümetlerarası anlaşma yapılması için öneri geliyor (Türkiye’den), burada da çok sertçe verimli olmayan ekonomik çerçeveye sıkıştırmaya çalışılıyor. Tabii ki biz buna razı olamayız” ifadelerini kullanmıştı. Tokarev'in bu yöndeki açıklamaları Rus basınında yer almaması dikkat çekerken, Tokarev'in pazarlık gücünü artırmaya çalıştığı değerlendirmelerine neden oluyor.
Faruk Akkan, Fuat Seferov, Moskova, Cihan