Rusya, Samsun-Ceyhan'da vergi ayrıcalığı bekliyor
Boğazlardaki tanker yüküne hafifletecek dev petrol boru hattı projesinde işler yolunda. Rusya Başbakanı Vladimir Putin'in "Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'a söz verdik... projeyi uygulayacağız" açıklaması ile siyasi destek bulan Samsun-Ceyhan'da son pazarlıklar yapılıyor. Projenin Rusya ayağını oluşturan taraflardan Transneft başkanı Nikoly Tokarev, yeni petrol boru hattının boğazlardan geçiş güzergahı ile rekabet edebilecek seviyede olabilmesi için bazı vergi imtiyazlarının olması gerektiğini savundu.
Transneft'in kendi yayınladığı “Truboprovodnıy Transport Nefti” ye konuşan Tokarev, Türkiye tarafına hükümetlerarası sözleşme belgesinin taslağını verdiklerini ve Ankara’nın prensip olarak belgeye yeşil ışık yaktığını kaydetti. "Stratejik Ortaklık Rotası" başlığı ile yayınlanan röportajda Tokarev, fiyat rekabet düzeyinin sağlanması açısından Türkiye topraklarında Samsun-Ceyhan projesinin indirimli vergiye ihtiyacı olduğunu belirtti.
"Türkiye, Bulgaristan'a göre daha istekli"
Bulgaristan’ın Burgaz-Dedeağaç projesi konusunda hoşnut olmadıklarını ima eden Transneft Başkanı, “Samsun-Ceyhan projesine gelince ise tam tersi, Türkiye tarafı çok aktif faaliyette. Bu projede Rus tarafının ve örnek olarak Transneft’in katılımına ilgi duyulmasını apaçık şekilde ortaya konuyor. Türk ortaklarımız Samsun-Ceyhan petrol boru hattının sorunlarıyla ilgili hükümetlerarası sözleşme projesini hazırladı ve Rus tarafına iletti. Eylül ayı sonlarında Moskova’da Rusya ve Türkiye Enerji Bakanlığı temsilcilerinin katılımıyla görüşmeler yapıldı. Burada Rus tarafı, hükümetlerarası sözleşme projesiyle ilgili kendi kaygılarını dile getirdi. Görüşmeler sırasında, Türk tarafına Transneft aktif katılımıyla ve Rosneft’in rızasıyla hazırlanan Rus tarafının belge projesinin gözden geçirilmesi önerildi" dedi.
Ortaklık oranında petrol garantisi
Tokarev proje ile ilgili tutumlarını da şu şekilde açıkladı: "Taraflar petrol boru hattının inşaasına eşit haklara dayalı olarak katılmalı. Buraya petrolün doldurulmasıyla garanti verilmesi de dahil. Bu önemli konu. Projenin potansiyel katılımcılarından biri diğerine aşırı yükümlülükler yüklemesi sonuç getirmez... Bizim tutumuz formüle dayalı: Ki projenin tüm katılımcıları gelecekteki boru hattından petrol sevkiyatı kapasitesini kendi katılım payı orantısıyla garanti etmesi lazım. Uluslararası pratikte kabul edildiği gibi, biz Türkiye’den –ki ülkesinde petrol boru hattı inşa edilmesi öngörülen bir ülke gibi- projenin gerçekleşmesi için elinden gelen yardım yükümlülüğünü üzerine almasını bekliyoruz."
Taslak anlaşma önerileri inceleniyor
Moskova'da temaslarda bulunan Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı heyetine Rusya taslak anlaşma metnini ulaştırmıştı. Daha önce de Türkiye anlaşma metnini Rusya'ya vermişti. Rusya Enerji Bakan Yardımcısı Anatoli Yanovski Rus basınına yaptığı açıklamada Samsun-Ceyhan petrol boru hattı ile ilgili Türk meslektaşları ile Moskova'da görüştüklerini ifade etmişti. Rus Enerji Bakan Yardımcısı, "24 Eylül tarihinde yaptığımız görüşmede biz meslektaşlarımıza petrol boru hattının yapımıyla ilgili işbirliğimiz hususunda hükümetlerarası sözleşmenin önerisini sunduk. Proje önce de Türk tarafıyla ele alınmıştı ve gelecek çalışmalar için karar verilmişti" ifadelerini kullanmıştı.
Tokarev Türkiye'nin ve Rusya'nın taslak anlaşma ile ilgili çalışmalarının sürdüğünü, yaşanın sürecin normal olduğunu söyledi. Tokarev, "Ciddi tartışmalar bekliyoruz. Bu tür dev projeler tartışmalar yaşanmadan uygulamaya geçemez" değerlendirmesinde bulundu.
Rusya 25 milyon tonu garanti ediyor, Türkiye fazlasını bekliyor
Rus yetkili Yanovski, Samsun-Ceyhan hattıyla ilgili sözleşme önerisinde tarafların yapması gereken yükümlülüklerin yer aldığını, “bunun yanında sözleşmede, boru hattından Rus petrol şirketlerinin yaklaşık 25 milyon ton petrol sevketmesi, Türk tarafının da boru hattının inşaası için gerekli elverişli ortamı, rejimi sunması” nın yer aldığını kaydetmişti.
Rusya Enerji Bakanı Sergey Şmatko daha önce yaptığı değerlendirmede Samsun-Ceyhan petrol boru hattı ile ilgili Rusya ve Türkiye'nin oluşturduğu çalışma grubunun Eylül sonunda Moskova'da bir araya gelecekleri bilgisini vermişti. Yıllık 60-70 milyon ton kapasite olarak planlanan hattan ekonomik olması için Ankara daha fazla petrol sevkıyatı konusunda garanti istiyor. Rus tarafı ise taşıma bedelinin düşürülmesi, hattın inşasında ve işletmesinde ortak olma gibi bir dizi talepleri var.
Rosneft ve Transneft hatta ortak olmak istiyor
3 milyar dolara inşa edilmesi planlanan petrol boru hattı projesi ile ilgili ilk anlaşma Türkiye'den Çalık Grup ve İtalyan Eni enerji şirketi arasında Ekim 2009'da Milan'da ilk anlaşma imzalanmış, Rus petrol şirketleri Rosneft ve Transneft de tedarikçi şirketler olarak yer almıştı. Şimdi bu iki şirket hattın yapımına da ortak olmak isterken, Rusya'nın dev petrol şirketlerinden LUKoil de muhtemel ortaklar arasında yer almak istiyor.
Faruk Akkan, Fuat Seferov, Moskova, Cihan