Rusya krizinde asıl darbe ekonomiye
Suriye sınırında, Türkiye hava sahasını ihlâl eden bir Rus uçağının angajman kuralları çerçevesinde düşürülmesi, Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerde büyük gerginliğe yol açtı. İki ülkenin yetkilileri, yaptıkları açıklamalarla olayın büyük olumsuzluklar doğurabileceğinin sinyallerini verdi.
Gelişmeleri değerlendiren Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Durmuş Özdemir, asıl darbenin iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilere vurulacağını söyledi. Özdemir, "Krizden iki ülkenin de ekonomilerinin zarar göreceği muhakkak. Türkiye için Rusya, turizmde önemli bir ülke. İhracata baktığımızda Rusya için de doğalgaz, Türkiye içinse gıda, otomotiv gibi alanlar hayati öneme sahip. Zaten düşüşte olan ihracatımız daha da düşecektir ama ekonomik olarak zararlı çıkacağımız kesin." dedi. Türkiye ve Rusya'nın yaklaşık 30 milyar dolarlık bir ticaret hacmi olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Özdemir, iki ülke arasında son dönemde yaşanan krizler sebebiyle düşüşte olan bu rakamın, son olayla birlikte ekonomiye daha büyük bir darbe vuracağını ifade etti.
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Koordinatör Başkanı Sabri Ünlütürk ise, "Temennimiz, Rusya ve Türkiye arasında normalleşme sürecine bir an önce girilmesi. Şu anda Rusya'ya ihraç edilecek bazı tarım ürünlerimizin gümrüklerde bekletildiğine dair haberler alıyoruz ancak bunlar henüz teyit edilmiş bilgiler değil. Narenciye, yaş meyve gibi birkaç kalem gıda ürününde ihracat düşüşü yaşanabilir." diye konuştu.
İHRACATTA TÜRKİYE GENELİNDE YÜZDE 39, EGE'DE YÜZDE 31 DÜŞÜŞ
Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre Rusya'ya 2014 yılı ilk 10 ayında, 5 milyar 72 milyon dolarlık ihracat yapıldı. Bu yılın aynı döneminde ise rakam, 3 milyar 125 milyon dolara geriledi. EİB verilerine göre Ege Bölgesi'nden yapılan ihracatta da aynı dönemde yüzde 31,39 düşüş yaşandı. 259 milyon 200 bin dolar olan 2014 yıl ilk 10 ay rakamı, bu yıl 177 milyon 849 bin dolara geriledi. Ege'den Rusya'ya yapılan ihracatta ilk üç sırayı su ürünleri ve hayvancılık mamulleri, tütün ile yaş sebze ve meyve aldı.
1.SIRADAN 8. SIRAYA GERİLEDİ
Rakamları değerlendiren Durmuş Özdemir, ticari ilişkilerin durma noktasına gelebileceğini belirterek, "Rusya, ithal ettiği birçok kalemi durdurma kararını aldı bile. Yalnızca iki ülke ekonomisine değil, altın ve petrol fiyatlarının yükselmesine, borsalarda da düşüşe neden oldu. Rusya, Türkiye'nin ihracat yaptığı ülkeler arasında 2014'ün ilk 10 ayında 5 milyar dolarlık rakamla altıncı sıradayken bu yılın aynı döneminde yüzde 39'a yakın düşüşle sekizinci sıraya gerilemiş durumda. İlerleyen dönemde özellikle yaş meyve sebze, hazır giyim, otomotiv gibi birçok sektör olumsuz etkilenecektir. Ticaret hacmindeki düşüşün sürmesi kaçınılmaz gibi görünüyor." diye konuştu.
Ticaret hacminde, Türkiye'nin ithal ettiği doğalgazın ciddi bir oran tuttuğunu belirten Özdemir, "Doğalgazın yüzde 50'den fazlasını Rusya'dan alıyoruz. Geçtiğimiz yıl ülkemizde üretilen elektriğin yüzde 27'si, Rusya'dan alınan doğalgazla çalışan santrallerden sağlandı. Rusya'ya bu konuda ciddi bağımlılığımız var. Rusya'nın ise pazar anlamında bize bağımlılığı var. Mevcut doğalgaz anlaşmaları uzun vadeli, 'al ya da öde' kuralını içeriyor. Dolayısıyla Türkiye, Rusya'dan gaz almayı durdursa bile parasını ödemek zorunda ancak yerine kısa sürede başka bir kaynaktan doğalgaz bulmak pek mümkün görünmüyor. Rusya'dan doğalgaz arzında yaşanabilecek bir problem, sanayiciyi ve üretimi olumsuz etkileyecektir. Sanayicimizin en önemli girdilerinden biri enerji. Bir sanayi bölgesi olan İzmir ve Ege'de bu anlamda yaşanacak bir azalma, özellikle de belli sektörlerimizi çok ciddi sıkıntıya sokabilir. Üretimi kısıtlayacak her türlü engel, ülke ekonomisini de sekteye uğratabilir. Sanayinin enerji ihtiyacı gözönünde bulundurulduğunda, yerli alternatif enerji kaynaklarına yönelmek gerekli." dedi.
RUS TURİST SAYISINDA YÜZDE 20 DÜŞÜŞ
TÜRSAB rakamlarına göre 2014 yılında Rusya'dan gelen turist sayısının ülke sıralamasında birinci olduğunu ve 4 milyon 480 bin Rusun Türkiye'yi ziyaret ettiğini belirten Prof. Dr. Özdemir, "Bu yıl ve geçen yılın ilk dokuz ayı karşılaştırıldığında yüzde 20 düşüş var ve Rus turistler ikinci sırada artık. Açıklamalara baktığımızda, Ruslara Türkiye'ye gitmemeleri yönünde devletlerinin yetkili ağızlarından çağrı yapılıyor. Ege Bölgesi, Rus turist açısından çok etkilenmeyebilir belki ancak Akdeniz Bölgesi ve özellikle de Antalya'nın daha olumsuz etkilenmesi beklenebilir." diye konuştu.
Bütün bunların yanısıra Rusya'da ticaret yapan Türklerin de zor durumda kalabileceğini kaydeden Özdemir, "İnşaat sektöründe Türk müteahhitlerin en fazla proje üstlendiği ülkelerden biri Rusya. Birçok Türk markasının, çok sayıda mağazası bulunuyor. Rusya'daki mağazaların çok büyük bir kısmı hazır giyim firmalarına ait. Bu sektörü, mobilya ve ev tekstili izliyor. Rusya'da çalışan çok sayıda Türk işçi de var." dedi.
TÜRK AKIMI VE NÜKLEER SANTRAL PROJELERİ
Rusya'dan başlayıp Karadeniz üzerinden Türkiye'ye aktarılması planlanan doğalgaz boru hattı projesinin kapasitesinin, bir önceki krizde yarıya düşürüleceği açıklamasının yapıldığını hatırlatan Özdemir, "Bu projede de tamamen belirsiz bir ortam yaşanacaktır diye tahmin ediyorum. Akkuyu'da faaliyete geçmesi planlanan ilk nükleer santral yatırımını, Rusya devlet nükleer şirketi Rosatom yapıyor. Bu anlaşmayı iptal etsek bile tazminat maddeleri, yapılan yatırımların boşa gitmesi gibi birçok ekonomik sonucuna katlanmak zorunda kalabiliriz." şeklinde konuştu.