KGB ilk dış istihbrat faaliyetini Ankara’dan başlatmış
Amerika’da Rusya lehine çalışan 10 Rus casusun yakalanması ve sonrasında yaşanan gelişmler dünya kamuoyunu meşgul etmeye devam ederken, KGB’nin ilk dış istihbarat faaliyetini Ankara’dan başlattığı da ortaya çıktı. İkinci Dünya Savaşı öncesi ve sırasında da KGB, Türkiye’de önemli istihbarat ağları kurmayı başarmış.
Rusya Dış İstihbarat Servisi (SVR) web sayfasında yer alan tanıtım yazısında da ilginç bir tarih yer alıyor. Ülkenin Dış İstihbaratı’nın doğuşunu anlatan yazıya göre KGB ilk dış istihbarat faaliyetini Türkiye’de başlatmış. 1917 Ekim Bolşevik Devrimi’nin ardından kurulan çiçeği burnundaki Sovyet Rusyası kendi istihbarat birimlerini oluşturmaya başlar. 1918 yılında KGB’nin selefi olan VÇK kurulur ve başına da deneyimli devrimci Polonya asıllı Feliks Dzerjinski getirilir.
KGB’nin efsane kurucusu sayılan Dzerjinski, yurtdışında dış istihbaratının oluşturulması çalışmalarına başladı. Dzerjinski’nin Finlandiya’da A.Filippov adlı ajanının olmasına rağmen yurt dışı istihbarat ağının ilk adımını Ankara’dan atıyor. VÇK Başkanı Dzerjinski Türkiye’ye ajan gönderiyor. Bu bağlamda 1919 yılı başlarında Sovyet Rusyası’nın Ankara Özel Temsilciliği’ne (Sovyet elçiliği henüz kurulmamıştı) mektub yazarak Türkiye’de VÇK ajanına yardımcı olmaları isteğinde bulunuyor. Bu mektup, KGB’nin dış istihbaratına ilgi duymasının ilk belgesi niteliğinde.
KGB, Türk siyasi çevrelerinde doğru dürüst ajan bulamadı
Rusya Dış İstihbarat sayfasında İkinci Dünya Savaşı sırasında KGB’nin Türkiye’deki faaliyetleri tanıtılıyor. Yazıda, Ankara’nın Nazi Almanyası saflarında savaşmasa da Berlin’e gıda ve değerli stratejik hammade yardımında blunduğu iddia edilerek, “Türkiye’de dış istihbaratın hedefi SSCB’ye yönelik Alman-Türk ittifakının kurulmasına engel olmak idi. Aynı zamanda da Balkanlardaki Almanya’nın politikasıyla ilgili bilgiler almak.” denildi.
Bu çerçevede Moskova, Romanya, Bulgaristan, Yugoslavya ve Yunanistan’da gayrıresmi istihbarat ağı kurmayı da planlıyordu. KGB’nin amacı Türkiye’deki istihbarat ağını kullanarak Balkanlara ajan göndermek idi. SVR sayfasında, "Temmuz 1943'de Dış İstihbarat’ın İstanbul’da ikinci ayağı kuruldu. Moskova ile bağlantılı olan iki yetkili de Ankara’da oturuyordu. Türkiye’deki rezidansın yabancılar arasında kıymetli kaynakları vardı, ama Türk siyasi çevrelerinde doğru düzgün ajanı bulunmuyordu." ifadeleri yer alıyor.
Fuad Seferov, Moskova, Cihan