Yukarı Karabağ'da çözüm için üçlü zirve yeniden başlıyor
Azerbaycan'ın Ermenistan işgali altında bulunan toprakları Yukarı Karabağ'da çözüm için Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan liderleri 27 Ekim'de Rusya'nın güney bölgesi Astrahan kentinde bir araya gelecek. Kremlin'den yapılan açıklamada üçlü zirvede Yukarı Karabağ sorunun çözümü ile ilgili müzakerelerin yapılacağı kaydedildi.
Son olarak liderler Temmuz 2010'da St. Petersburg'da bir araya gelmiş ve görüşmelerde somut bir adım atamamışlardı. 1988'de Ermenistan'ın Azerbaycan topraklarında hak iddiası ile başlayan tartışmalar 1992'ye kadar süren savaşın ardından sona erdi. Azerbaycan topraklarının yüzde 20'si işgal edilirken, 30 bin kişi hayatını kaybetti ve 1 milyon Azeri de göçmen konumuna düştü.
Kafkas bölgesinin temel sorunlarından biri haline gelen savaşın ardından 1994'de ateşkes imzalanmasına rağmen, henüz anlaşma sağlanamadı. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı bünyesinde oluşturulan Minsk grubu (Rusya, Fransa ve ABD) bugüne kadar gerçekleştirdiği yüzlerce toplantıya rağmen sorunu çözemedi. Ermenistan Birleşmiş Milletler'in aldığı Yukarı Karabağ ve yedi ayrı bölgenin boşaltılması yönündeki kararı uygulamaya yanaşmıyor.
Azerbaycan ve Ermenistan arasında Yukarı Karabağ'da sorunun çözümünde üç genel prensip belirlenmiş durumda. İşgalin sona ermesi, göçmenlerin evlerine geri dönmesi ve Yukarı Karabağ'ın statüsünün belirlenmesi. Önce Yukarı Karabağ'da statü belirlenmesini isteyen Erivan, Ermeni nüfusun yoğunlukta yaşadığı bölgenin Azerbaycan topraklarına dahil edilmesine şiddetle karşı çıkıyor. Azerbaycan ise işgal sona ermeden ve göçmenler evlerine dönmeden Yukarı Karabağ'ın statüsünün belirlenmesine karşı. Bakü, Yukarı Karabağ'da statü sorunun toprak bütünlüğü kavramı içinde çözülmesini istiyor.
Kasım 2007 Madrid'de belirlenen prensiplerde ise aşamalı olarak çözüme gidilmesi teklif ediliyor. Buna göre önce Yukarı Karabağ'ın dışında işgal altında bulunan beş bölge Azerbayca'a verilecek. Uluslararası güvenliğin sağlanmasının ardından yedi bölge Azerbaycan'a devredilecek. Sonrasında da Yukarı Karabağ'ın statüsü ele alınacak.
Faruk Akkan, Moskova, Cihan