Riga’da sürpriz: Doğu Ortaklığı’ndan Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne destek

Letonya’nın başkenti Riga’da yapılan Doğu Ortaklığı zirvesinde, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve bağımsızlığının da desteklendiği sonuç bildirgesi kabul edildi.

Avrupa Birliği liderleri ve Doğu Ortaklığı ülkeleri arasında yer alan Belarus, Moldova, Ukrayna, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan’ın Riga Deklarasyonu’nu imzalaması dikkat çekti. Daha önce gelen bilgilerde Azerbaycan, Ermenistan ve Belarus’un “Kırım’ın ilhakı” ile ilgili açıklama nedeni ile deklarasyonu imzalamayacakları belirtilmişti.

Kabul edilen deklarasyona göre zirve katılımcıları BM Genel Kurulu’nda kabul edilen N68/262 sayılı Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne saygı duyulması yönündeki kararı olumlu buldu. Mart 2014’de Genel Kurul Kırım’ın Rusya tarafından ilhakını yasa dışı olarak kabul etmiş, oylamada 11 ülke Rusya’nın yanında yer alırken 58 ülke de “çekimser” oy kullanmıştı. BM’de yapılan oylamada Azerbaycan, Ermenistan ve Belarus çekimser kalmıştı.

Ortak deklarasyonda katılımcılar Ukrayna’nın bağımsızlığı, egemenliği ve toprak bütünlüğüne saygı duyarak tansiyonun düşürülmesi ve siyasi çözüm için ortaya konan çabaların güçlü bir şekilde desteklenmesi konusunda mutabık kaldı.

Kiev’de gerçekleşen halk ayaklanması ve iktidar değişikliğinin ardından Kırım ve Sivastopol’da 16 Mart 2014’de referandum yapıldı. Halkın yüzde 95’inden fazlası Rusya ile birleşmeye olumlu cevap verirken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de 18 Mart 2014’de Kırım ve Sivastopol’un Rusya’ya bağlanmasına onay verdi. Rusya, Kırım’ın Rusya’ya bağlanmasının Kosova’nın 2008’de Sırbistan’dan ayrılması ile benzer bir durum oluşturduğunu ve uluslar arası hukuka aykırı olmadığını savunuyor.

Sonuç bildirgesinde Ukrayna ve Gürcistan’ın 2016’da AB ile vizesiz rejime geçeceği yönünde bir maddenin yer almaması dikkat çekerken, AB-Doğu Ortaklığı arasında her alanda ilişkilerin geliştirilmesi teyit edildi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko yaptığı açıklamada vizesiz rejimle ilgili AB’nin kendilerine güçlü bir mesaj verdiğini savundu. Poroşenko Eylül 2015 öncesi pozitif bir sonuç almayı umut ettiklerini söyledi.

Zirveye katılmayan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan’ın işgal ettiği Azerbaycan toprakları Yukarı Karabağ’la ilgili benzer bir yaklaşımın olmamasını eleştirdi.

Yaptırımlar nedeni AB’ye gidemeyen Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko da yaptığı açıklamada, Kırım’ın Rusya’ya bağlanması ile ilgili önce savaşın sona erdirilmesi gerektiğini, sonrasında kimin haklı kimin haksız olduğunun değerlendirilebileceğini ifade etti.