AB, El Koyduğu Rus Varlıklarını Ukrayna Aktarmaya Hazırlanıyor
HABERRUS - Avrupa Birliği, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrasında dondurulan Rus merkez bankası varlıklarından elde edilen gelirleri kullanarak
Ukrayna'ya büyük ölçekli bir finansman sağlamak için iddialı bir plan ortaya koydu. "Tazminat Kredisi" olarak adlandırılan bu mekanizma, Ukrayna'nın 2026-2027 yılları için tahmini 135 milyar Euro'luk ihtiyacının önemli bir kısmını karşılamayı hedefliyor.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in 3 Aralık'ta açıkladığı plana göre, Ukrayna'nın 2026-2027'deki tahmini 135 milyar Euro'luk (devlet işleyişi, temel hizmetler ve ordu için) finansman ihtiyacının üçte ikisini (90 milyar Euro) karşılayacak.
AB bütçesinden borçlanmanın yanı sıra, dondurulmuş Rus varlıklarından elde edilen kâr ve gelirlerin kullanılacağı bir "Tazminat Kredisi" mekanizması oluşturulacak.
Kredinin toplam üst limiti 210 milyar Euro olarak belirlendi ve mekanizmanın 31 Aralık 2030'a kadar geçerli olacağı duyuruldu.
"Tazminat Kredisi" Nasıl İşleyecek?
Plan, karmaşık ve hukuken tartışmalı bir yapı öngörüyor:
Kaynak: AB'deki finans kurumlarında, Rusya Merkez Bankası ve Rusya Ulusal Refah Fonu'na ait menkul kıymetlerden alınan faiz, temettü ve anapara ödemelerinin engellenmesi sonucu biriken nakit paralar kullanılacak. Ana varlıklara (anaparaya) dokunulmayacak.
Mekanizma: AB, bu biriken fonları finans kurumlarından geçici olarak "ödünç alacak" ve bu parayı Ukrayna'ya kredi olarak aktaracak.
Geri Ödeme Şartı (Kilit Madde): Ukrayna'nın krediyi geri ödeme yükümlülüğü, "Rusya'dan tazminat alınması" şartına bağlanacak. Yani kredi, "sınırlı rücu hakkı" olan bir kredi türü olacak. Ukrayna, Rusya tazminat ödemedikçe bu borcu ödemek zorunda kalmayacak. AB tüzüğü, Rusya'nın verdiği zararı tazmin etmekle yükümlü olduğunu belirtiyor.
Geri Ödeme Zinciri: Savaş sona erip Rusya tazminatı Ukrayna'ya ödediğinde, Ukrayna parayı AB'ye, AB finans kurumlarına, onlar da yaptırımlar kalktıktan sonra Rusya Merkez Bankası'na iade edecek.
Güvence ve Garantiler: Finans kurumlarına geri ödeme için üç katmanlı bir koruma öngörülüyor: Üye devlet garantileri, AB düzeyinde bir likidite mekanizması ve AB borç senetleriyle ödeme imkanı.
Paralar Nereye Harcanacak? Fonlar, Ukrayna'nın makro finansal istikrarını desteklemek (bütçe ihtiyaçları), savunma sanayi tabanını güçlendirmek ve Avrupa savunma sanayiyle entegrasyonunu sağlamak için kullanılacak. Hem mevcut askeri ihtiyaçlar hem de barış durumunda yeniden yapılanma için harcanabilecek.
İç Tartışmalar ve Belçika'nın İtirazı
Plan, AB içinde, özellikle de önemli finansal riskler üstlenmesi beklenen Belçika'dan sert itirazlarla karşılaştı. Reuters'ın bildirdiğine göre, üst düzey bir Belçikalı yetkili, bu mekanizmanın getireceği hukuki ve finansal riskleri tek başına üstlenemeyeceklerini belirtti.
Belçika, Rusya'nın bu planı "hırsızlık" olarak nitelendirdiğini ve dava açma ihtimalinin yüksek olduğunu vurgulayarak, Komisyon Başkanı von der Leyen'in "tüm endişelerin giderildiği" yönündeki açıklamasına katılmadığını resmen iletti. Avrupa Merkez Bankası da planın hukuki dayanaklarını zayıf bulduğunu ifade etti.
AB'nin "Tazminat Kredisi" planı, Ukrayna'ya uzun vadeli finansman sağlama konusunda cesur bir girişim olarak görülüyor.
Ancak, hukuki belirsizlikler, Rusya'nın olası yasal tepkileri ve özellikle Belçika gibi üye ülkelerin risk endişeleri, planın uygulamaya geçirilmesinin önünde önemli engeller oluşturuyor.
Von der Leyen'in, AB dışı mahkeme kararlarının AB içinde uygulanmasını yasaklama ve Rus varlıklarını süresiz dondurma gibi ek önlemleri tartışmaya açması, bu zorlukları aşma çabası olarak değerlendiriliyor.
Sürecin, üye ülkeler arasında yoğun müzakerelere ve planın revizyonuna sahne olması bekleniyor.