HABERRUS - ANALİZ - 2014 yılında, Kiev merkezli Maydan ayaklanmalarıyla başlayan ve Kiev’de aşırı Ukrayna milliyetçilerinin Kiev yönetimine yaptığı darbeyle iktidarı değiştirmesi ve ülkenin doğusunda ve güneyinde yaşayan etnik Ruslara karşı başlattığı baskıcı ye yasakçı uygulamaların sonucu patlak veren çatışmalar, Rusya’nın 'bölge halkına yardım' etmesi iddiası ve Kırım’ın Rusya’ya ilhakıyla alevlendi.

2014 yılından sonra iki kez imzalanan Minsk Anlaşmaları’nın Kiev yönetimi tarafından uygulanmaması ve Kiev yönetiminin etnik Ruslara yönelik başlattığı bombardımanı ve saldırılarının durmaması sonucu Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in önce Donbas bölgesinin bağımsızlığını tanıması, ardından Donetsk ve Lugansk Cumhuriyetleri'nin Rus ordusunu yardıma çağırmasıyla 24 Şubat 2022'de Rusya’nın Ukrayna'ya karşı başlattığı özel askeri operasyonu ikinci yılını doldurarak üçüncü yılına girdi.

Bölgede 2014 yılında başlayan fiili çatışmalar ise 10’uncu yılını doldurdu.

Avrupa tarihinin ‘1945'ten sonraki en büyük savaşı’ olan bu çatışmaların başladığında iki taraf da bu kadar uzun süreceğini tahmin edemiyordu.

Son aşamada, bin kilometreyi bulan temas hattında iki taraf da cephede gözle görülür bir ilerleme kaydedemiyor.​

İki yılda iki taraf da ağır kayıplar verdi. Donbas kentleri harabeye döndü.

Yıllardır süren Batı’dan askeri destek azaldı

2014 yılından itibaren Batı’dan yüz milyarlarca dolarlık destek alan Ukraynalılar, Rusya’nın Donbas’a asker sokmasının ardından çatışmaların ikinci yılına gelindiğinde moral üstünlükle karşı taarruza kalktı.

Kiev yönetimi Batı'dan aldığı tanklar, füze savunma sistemleri, uçaklar gibi hem askeri hem de diplomatik desteğiyle Haziran'da karşı saldırıya geçti.

Ancak Batı'nın desteğine rağmen, karşı saldırıda Ukrayna ordusu ağır bir maliyetle çok az ilerleme kaydetti.

Ülkenin güneyinde ve doğusunda sadece birkaç yerleşim yerini geri almayı başardı.

Ancak son aylarda bu yerleşim yerlerinin çoğunu geri kaybeden Ukrayna, Batı’nın azalan desteğiyle zor günler geçiriyor.

Son olarak geçtiğimiz hafta, Ruslar Donbas’ın kritik konumunda olan ve 2014 yılından beri Ukrayna ordusunun kalesi olan Avdiyevka'yı ele geçirdi.

Stratejik öneme sahip kent için yine aylarca savaş verildi.

Rus ordusu, yavaş ama emin adımlarla Donbas bölgesinin kuzey ve güneyinde kontrolünü güçlendiriyor ve ilerlemeye çalışıyor.

Ukrayna Rus sınır kentlerine saldırıları artırdı

Karşı taarruzda başarısız olan Ukrayna, çatışmaların ikinci yılında Rus topraklarına saldırılarını artırdı. Sınır kenti Belgorod'a sık sık drone ve füze saldırıları yapılıyor. Ukrayna bu saldırılarda Belgorod'un da ötesine geçti. Zaman zaman sınırdan uzaktaki kentler de vuruldu.

Ukrayna ordusu, Rus donanmasına da Karadeniz'de İngiliz Fransız ortak yapımı füzeleriyle vuruyor.

Ayrıca Rusların Kırım'daki donanma üssündeki gemilere deniz drone'larıyla saldırılar yapılıyor.

Son yapılan saldırıda "Sezar Kunikov" adlı çıkarma gemisi batırıldı.

İki ayda 5 Rus uçağı düşürüldü

Batı'nın verdiği Patriot Hava Savunma sistemi ile 2024 yılının başından beri sadece 2 ayda Ukrayna ordusu, 5 Rus uçağını düşürdü. Özellikle Rusya için kritik öneme sahip iki adet А-50u uçağı vurularak imha edildi. Bu kayıplar Rusya için hayati öneme sahip. Sovyetler döneminde üretimine başlanan bu uçakların modern tesislerde yeniden üretilmesi aşaması henüz tamamlanmış değil. Rusya'nın bu kayıplarını kısa sürede telafi etmesi çok zor.

Ancak tüm bu saldırılar Rusya’yı durdurmak için yeterli değil.

Rusya, kaybettiği gemi ve uçaklara rağmen karada oldukça güçlü ve tahkimatlarını yapmış durumda.

Ukrayna'nın bu tür saldırıları Rus ordusunun hızlı ilerlemesine engel oluyor. Adeta Ukrayna 'bataklığa saplanan Rus ordusunun' mevcut kontrol alanını genişletmesini engellemeye çalışıyor. Rus hava desteği olmadan ve Karadeniz Filosunu kullanmadan Rusya'nın Odessa ve Harkov gibi hedeflediği yeni yeni bölgeleri kontrolü altına alması çok zor gözüküyor. Bazı uzaman yorumlarına göre, mühimmat ve asker eksikliği çeken Kiev yönetimi, Batı'dan aldığı istihbari destekle uzaktan füze ve İHA atışlarıyla Rusya'ya cephe gerisi kayıpları verdirip cephe hattını bu çizgide tutmaya çalışıyor.

Çatışmalar ne zaman biter?

Ciddi asker ve mühimmat eksikliği çeken Kiev yönetimi, Genelkurmay başkanını görevden aldı, yerine kara kuvvetleri komutanını getirdi ancak bu değişiklik de Ukrayna ordusunun kronik sorunlarını henüz gidermiş gibi gözükmüyor.

ABD’den gelecek yardıma ihtiyacı olan Kiev yönetimi, baharda havaların ısınmasıyla birlikte yeni bir taarruza geçmesi beklenen Rus ordusuna karşı tahkimatları güçlendirmeye ve yeni savunma hatları oluşturmaya odaklanmış durumda.

Rus tankları, 24 Şubat 2022 akşamı Ukrayna sınırını geçtiğinde, uzmanlar savaşın birkaç aydan fazla sürmesine ihtimal vermiyordu ancak ikinci yılı sona ererken çatışmaların biteceğine dair hiçbir işaret yok.

Uzmanlar, Putin’in çoğunluğu etnik Rusların yaşadığı ve ‘tarihi Rus toprağı’ olarak gördüğü Harkov, Odessa gibi bölgelerin kontrolünü sağlamadan ve Kiev yönetiminin ‘tarafsızlığı’ konusunda koyduğu hedeflere 'masa başında’ yada ‘silah zoruyla’ ulaşmadan Rusya’nın bu çatışmaları Batı’nın ‘Rusya’yı oyalalamak, Kiev’i silahlandırmak için imzalamıştık. Zaten hiç bir zaman uygulamayacaktık’ diyerek itiraf ettiği ‘Minsk Anlaşmalarına’ benzer bir ‘oyalama’ anlaşmasıyla durdurmaya yanaşmayacağı konusunda hemfikir.

Batı’nın desteğini arkasına almış mevcut Kiev yönetimi ile mevcut Kremlin yönetimi arasında bu şartlarda Kiev lehine bir anlaşmanın çıkması ihtimali olmadığı, aynı şekilde Moskova’nın da işine gelecek bir anlaşmaya Kiev’in yanaşmaması, Rusya’ya koyduğu hedeflere ‘silah zoruyla’ ulaşmaktan başka yol bırakmıyor.

Tüm bu göstergelerle düşük yoğunlukta da olsa bu çatışmaların daha uzun yıllar sürmesi bekleniyor.