HABERRUS - ANALİZ - Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin'e iki günlük ziyaret gerçekleştirdi.

Bu ziyaret, Putin'in yeni başkanlık döneminin başlangıcından bu yana yaptığı ilk yurt dışı gezisi olup, iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının 75. yıldönümüne denk gelmiştir.

Pekin'de gerçekleşen görüşmelerde Putin ve Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, iki ülke arasındaki işbirliğini ve stratejik ortaklığı derinleştirme konusunda mutabık kaldılar.

Bu yazımızda Putin ve Şi Jinping'in hangi konularda anlaştığı, bu anlaşmaların detayları ve Rusya-Çin ilişkilerinin geleceğine mercek tutuyoruz.

Ziyaretin Arka Planı ve Önemi

Putin'in Pekin'e gelişi, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin 75. yıldönümüne denk gelecek şekilde planlanmıştır. Bu ziyaret, Putin'in yeni başkanlık döneminin başlangıcından bu yana yaptığı ilk yurt dışı gezisi olması nedeniyle de ayrı bir önem taşımaktadır. Ayrıca, Şi Jinping'in üçüncü dönem için yeniden atanmasının ardından ilk yurt dışı ziyaretini Rusya'ya yapması, iki liderin karşılıklı ilişkilerdeki öncelikli ilgisini göstermektedir.

Görüşmeler, Çin Komünist Partisi kongrelerinin ve diğer önemli siyasi etkinliklerin düzenlendiği Büyük Halk Salonu'nda gerçekleşmiştir.

Putin, şeref kıtası huzurunda Şi Jinping tarafından karşılandı. Görüşmeler dar ve genişletilmiş formatta yapıldı, Putin'e üst düzey Rus yetkililer eşlik etti.

Müzakereler önce dar formatta, sonra genişletilmiş formatta gerçekleşti. Putin'e yeni ve eski savunma bakanları Andrey Belousov ve şu anda Güvenlik Konseyi Sekreteri olan Sergey Şoygu, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Yuri Uşakov eşlik etti.

Şi, Rusya-Çin ilişkilerinin sürekli derinleşmesinin "küresel stratejik istikrarın korunmasında ve uluslararası ilişkilerin demokratikleşmesinde bir faktör" haline geldiğini söyledi.

İki ülke arasında varılan anlaşmalar, iklim değişikliğiyle mücadeleden yapay zekayla çalışmaya yönelik etik ilkelerin geliştirilmesine, yeni sömürgeciliğin dizginlenmesinden II. Dünya Savaşı tarihinin tahrifatının önlenmesine kadar geniş bir yelpazedeki konularda işbirliğini ilan ediyor.

Ekonomik İşbirliği:

Putin, iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğinin ilerlemesine dikkat çekti ve 2023 yılında karşılıklı ticaret cirosunun 227 milyar dolara yükseldiğini belirtti.

Ayrıca, 80 büyük yatırım projesinden oluşan bir “büyük bir portföy" bulunduğunu ifade etti. Şi Jinping ise, Rusya-Çin ilişkilerinin derinleşmesinin "küresel stratejik istikrarın korunmasında ve uluslararası ilişkilerin demokratikleşmesinde bir faktör" olduğunu vurgulamıştır.

Enerji ve Yatırım:

İki ülke, petrol ve gaz arzını artırma, nükleer santrallerin ortak inşası ve yeni lojistik ticari geçiş yolları oluşturma konularında mutabakata varmışlardır. Ayrıca, karşılıklı yatırımları ve ikili ticarette ulusal para birimlerinin kullanımını artırma yönünde anlaşmışlardır.

Kültürel İşbirliği:

Görüşmelerin ardından iki lider, Rusya ve Çin Kültür Yılı'nın açılışını yapmışlardır. Putin, "Bir Rus ve bir Çinli sonsuza kadar kardeştir" sloganının önemini vurguladı.

Putin, "75 yıl önce, o zamanın ünlü bir şarkısında slogan haline gelen bir cümle var: "Bir Rus ve bir Çinli sonsuza kadar kardeştir" dedi.

Uluslararası İşbirliği ve Çok Kutupluluk:

Pekin'de yapılan müzakereler sonucunda yayımlanan ortak deklarasyonda, Rusya ile Çin arasındaki ilişkilerin Soğuk Savaş'ın askeri-siyasi ittifakları gibi olmadığı ve üçüncü ülkelere yönelik olmadığı vurgulanmıştır. İki ülke, uluslararası ilişkileri demokratikleştirme ve çok kutuplu bir dünya inşa etme çabalarını pekiştirme konusunda anlaşmışlardır.

Ukrayna Krizi:

Moskova, Pekin'in Ukrayna'ya ilişkin “objektif ve tarafsız pozisyonunu” onaylamış ve düşmanlıkların uzamasına ve çatışmanın tırmanmasına katkıda bulunan adımların durdurulması gerektiğini belirtmiştir. Her iki ülke de, Ukrayna krizinin çözümünde diyaloğun önemine vurgu yapmışlardır.

İmzalanan Belgeler ve Anlaşmalar

Görüşmelerin ardından, iki ülke liderleri tarafından on belge daha imzalanmıştır. Bu belgeler arasında, Bolşoy Ussuriysky Adası'nın kalkınma konsepti, ekonomik işbirliği mutabakat zaptı ve kültürel işbirliği anlaşmaları bulunmaktadır. Ayrıca, BRICS Uzman Forumunun düzenlenmesine ilişkin muhtıra ve Gazprom-Media Holding ile China Media Corporation arasındaki işbirliği mutabakatı, ITAR-TASS ve Xinhua haber ajansı arasındaki işbirliği da imzalanmıştır.

Rusya-Çin İlişkilerinin Geleceği

Stratejik Ortaklık ve Karşılıklı Güven:

Rusya ve Çin arasındaki ilişkiler, Şi Jinping'in 2013 yılında en yüksek hükümet pozisyonunu üstlenmesinden bu yana sürekli olarak derinleşmiştir. İki lider, BRICS ve Şanghay İşbirliği Örgütü gibi çok taraflı formatlarda da sık sık bir araya gelmiştir. Bu, iki ülke arasındaki ilişkilerin yüksek düzeyde olduğunu ve karşılıklı çıkarların geniş olduğunu göstermektedir.

Askeri İşbirliği:

Asya-Pasifik bölgesinde artan gerilimlerin ortasında, Moskova ve Pekin askeri bağların geliştirilmesine özel önem vermektedir. İki ülke, ABD'nin Asya'ya orta ve kısa menzilli füze konuşlandırmasına karşı ortak tatbikatlar düzenleme ve düzenli olarak deniz ve hava devriyeleri yürütme konusunda anlaşmışlardır. Ancak, tam kapsamlı bir askeri ittifak kurma yoluna gitmeleri beklenmemektedir.

Pekin, "üst düzey yetkililerin diplomasisine" güvenirken, Batı'nın Ukrayna çevresindeki durumu algılama biçimiyle aynı görüşte değildir. Çin'in 21. yüzyılda herkesle eşit şartlarda dostluk kurma stratejisine dayandırmaktadır. Putin ve Şi Jinping'in Pekin'deki görüşmeleri, Rusya ve Çin arasındaki stratejik ortaklığı ve işbirliğini derinleştirme açısından önemli bir adım olmuştur. İki lider, ekonomik, enerji, kültürel ve uluslararası işbirliği konularında geniş kapsamlı anlaşmalara varmışlardır. Bu görüşmeler, iki ülkenin küresel stratejik istikrarın korunmasına ve çok kutuplu bir dünya düzeni inşa etme çabalarına yönelik ortak taahhütlerini pekiştirmiştir. Rusya ve Çin arasındaki ilişkilerin gelecekte de bu doğrultuda derinleşmesi beklenmektedir.

İki liderin bir sonraki toplantısının Ekim ayında Kazan'da yapılacak BRICS zirvesinde yapılması bekleniyor.