Afganistan, Orta Asya’nın Yeni Transit Merkezi Olmayı Hedefliyor
HABERRUS - Rusya Yüksek Mahkemesi’nin Taliban’ın (hala Rusya’da terör örgütü olarak yasaklı) faaliyet yasağını askıya alma kararı, Orta Asya’nın jeopolitiğinde yeni bir dönemin kapısını aralıyor.
Bu karar, Moskova’nın Afganistan ile doğrudan iş birliği kurmasının önündeki hukuki engelleri kaldırırken, bölge ülkelerinin Hint Okyanusu ve Basra Körfezi limanlarına doğrudan ulaşmasını sağlayacak büyük altyapı projelerine katılımının da önünü açıyor.
Rusya’dan Afganistan atağı
Rusya Devlet Başkanı’nın Afganistan Özel Temsilcisi Zamir Kabulov, Yüksek Mahkeme’nin kararıyla artık Afganistan’la ticaret ve ekonomi alanlarında kapsamlı iş birliklerinin yapılabileceğini belirtti. Kabulov, önümüzdeki mayıs ayında Kazan’da düzenlenecek olan Rusya-Afganistan İş Forumu’nun bu iş birliklerinin ilk adımı olacağını duyurdu.
Afganistan’ın zengin yeraltı kaynakları ve stratejik coğrafi konumuna dikkat çeken Kabulov, ülkenin Rusya, Orta Asya ve Güney Asya arasında bir lojistik köprü haline gelebileceğini ifade etti.
Yeni projeler gündemde: Demiryolları, enerji hatları ve TAPI
Kazan’daki forumda, “Termiz–Naybabd–Logar–Harlachi” ve “Mezar-ı Şerif–Herat–Dilaram–Kandahar–Çaman” demiryolu projeleri masaya yatırılacak. Toplam 573 kilometrelik bu hatların yıllık 20 milyon ton taşıma kapasitesi olması bekleniyor. Halihazırda, Doğu Afganistan üzerinden geçen bir kara koridoru (Kırgızistan–Tacikistan–Vahan Koridoru–Pakistan) da faal durumda.
Bununla birlikte, Türkmenistan doğalgazını taşıması planlanan TAPI ve potansiyel olarak Rus gazını taşıyacak TAPI-2 projeleri de yeniden gündemde. Ancak uzmanlara göre, bu altyapı projelerinin hayata geçebilmesi için en kritik unsur elektrikleşme olacak. Ülkede elektrik üretimi hâlâ jeneratörler ve güneş panellerine bağlı. CASA-1000 enerji hattı ve TUTAP projesi (Türkmenistan–Özbekistan–Tacikistan–Afganistan–Pakistan) gibi girişimler bu soruna çözüm sunabilir.
Afganistan’ın bölgesel entegrasyonu
Uzmanlar, Afganistan’ın Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) gibi yapılarla entegrasyonunun ülkenin altyapı ve ekonomi alanında gelişimini destekleyebileceğini düşünüyor. Ayrıca, Afganistan’ın kadın hakları konusundaki sorunlarının çözümünün de ekonomik kalkınmayla paralel yürüyebileceği vurgulanıyor.
Bölgesel iş birliği ve güvenlik dengesi
Rusya’nın bu kararı, sadece Afganistan’la ilişkileri değil, aynı zamanda Orta Asya’daki etkisini de artırma amacını taşıyor.
Moskova, bu süreçte bölge ülkeleriyle koordinasyon içinde hareket edecek. Bu iş birliği sayesinde hem lojistik hem enerji alanında kazanç elde edilmesi bekleniyor.
Uzmanlar, bu yeni yaklaşımın tüm taraflar için kazan-kazan durumu yaratabileceği görüşünde.
Ancak güvenlik riskleri de göz ardı edilmiyor. “Taliban”ın tanınıp tanınmaması terör tehdidini tek başına etkilemiyor. Özellikle Tacikistan kökenli militanlardan oluşan “Ensarullah” gibi gruplar, bölgesel güvenlik açısından daha büyük tehdit oluşturuyor. Afgan yetkililerin yakın zamanda Tacikistan’a resmi ziyaret planlaması da diplomatik ilişkilerin yeni bir evreye gireceğini gösteriyor.