“Rus Paradoksu”: Yüksek Eğitim, Düşük Yaşam Kalitesi
HABERRUS - Rusya’da yüksek öğrenim seviyesinin ekonomiye ve yaşam kalitesine etkisinin sınırlı kalması, yerli ve yabancı uzmanların dikkatini çeken bir konu haline geldi.
Yüksek Ekonomi Okulu’nun (VŞE) düzenlediği Nisan Konferansı’nda, insan sermayesinin ekonomik büyümeye katkısının zayıf kalması yoğun olarak tartışıldı.
Uzmanlar, yüksek eğitimin hâlâ toplumsal hareketlilikte rol oynadığını ancak bu “sosyal asansörün” artık çok daha yavaş çalıştığını belirtti.
Eğitim Artıyor, Refah Yerinde Sayıyor
Rusya’da yüksek öğrenime erişim her geçen yıl artsa da, eğitimli bireylerin yaşam standardında beklenen artış gerçekleşmiyor. Bu çelişki, “Rus Paradoksu” olarak tanımlanıyor. Amerikan Girişimcilik Enstitüsü’nün araştırmasına göre Rusya, zengin ülkelerde görülen düzeyde yüksek eğitim oranına sahip olmasına rağmen, sağlık, bilgi üretimi ve yaşam kalitesi gibi alanlarda birçok yoksul ülkeden daha düşük seviyelerde.
Aile Kaynakları ve Kültürel Sermaye Önemli
RANEPA uzmanı Tatyana Klyachko’ya göre, bir bireyin eğitim düzeyi kadar, ailesinin maddi olanakları ve kültürel altyapısı da insan sermayesinin gelişiminde önemli bir rol oynuyor. Gelişmiş ülkelerde ailelerin kültürel sermayesi, gelişmekte olan ülkelere göre çok daha yüksek. Bu da çocuklarının eğitimine daha fazla yatırım yapılmasını sağlıyor.
Eğitim = Refah mı? Her Zaman Değil
Yükseköğrenime yapılan yatırım, her zaman maddi kazanca dönüşmeyebiliyor. Uzmanlara göre, pek çok kişi diplomanın gerçek ekonomik faydasını göremiyor. Özellikle son yıllarda, iş gücü açığının arttığı Rusya’da mesleki teknik eğitime yönelen bireylerin iş bulma ve gelir kazanma ihtimali, üniversite mezunlarına göre daha yüksek hale geldi.
Zayıf Kurumlar, Güçsüz Ekonomi
Konferansta öne çıkan bir diğer bulgu da kurumsal yapıların zayıflığı oldu. VŞE uzmanları Darya Avdeeva ve Dmitriy Veselov, 134 ülke üzerinde yapılan analizlere dayanarak, eğitim seviyesi yüksek olsa bile, şeffaf olmayan ve etkisiz kuralların hâkim olduğu ülkelerde bu eğitimin ekonomik büyümeye katkısının sınırlı kaldığını vurguladı. Bu tür yapılar, yatırımı ve yeniliği engelliyor.
Batılı Gözler “Paradoks”u İzliyor
Konferans bulguları sadece Rusya içinde değil, yurt dışında da dikkat çekiyor. ABD’li araştırmacılar, “yüksek eğitim - düşük sağlık ve üretkenlik” ikilemine vurgu yaparak Rusya’nın ekonomik potansiyelinin tam anlamıyla değerlendirilemediğini öne sürüyor. Ancak yorumların bir kısmı, Rusya’ya karşı siyasi önyargılar taşıdığı gerekçesiyle eleştiriliyor.
Sonuç: Eğitim Yetmiyor, Sistem Gerekli
Uzmanlara göre Rusya’da yüksek öğrenim, bireylere hâlâ sınırlı da olsa yükselme fırsatı tanıyor. Ancak bu sistemin ekonomik verimliliğe dönüşebilmesi için güçlü, şeffaf ve güvenilir kurumsal yapıların oluşturulması şart. Aksi takdirde, yüksek eğitim düzeyi uzun vadede toplumsal refaha dönüşmeyebilir.