Moskova'yla yeni sayfa - YORUM
24 Kasım günü Suriye sınırında Rusya'ya ait SU-24 bombardıman uçağının Türk F16'ları tarafından düşürülmesi, Türk-Rus tarihinde, hiçbir zaman son çeyrek asırda olduğu kadar iyi olmuş, ilişkileri bitirme noktasına getirdi. Rusya-Türkiye ilişkilerinde, Soğuk Savaş günlerini andıran, tamamen yeni bir sayfa açıldı diyebiliriz.
Suriye'de askerî üsleri, gemileri ve uçakları ile kalıcı hale geldiği anlaşılan Rusya'ya ait bir savaş uçağının 17 saniyelik bir ihlal için neden düşürüldüğü ve Rusya'nın iddia ettiği gibi, ‘uçak Suriye sınırlarında 4 km içeride vuruldu'şeklindeki teknik detaylar sorgulanadursun, Türk jetleri o uçağı düşürmeden, NATO üyesi ülkelerinde belirttiği gibi, belki sınır dışına çıkması da sağlanabilirdi.
Düşen uçağın Rusya'ya ait olduğu anlaşıldıktan sonra, 24 Kasım Salı günü, Moskova saatiye, 11.15'ten itibaren, bütün haber ve söyleşilerin ana konusu olarak verilmeye başlandı ve ilk haber, ana gündem özelliğini dört gün boyunca korudu. Resmi ağızlardan eleştiri ve ültimaton mahiyetinde açıklamalar, dozunu artırarak, gelmeye başladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un 25 Kasım Türkiye ziyaretini iptal ettiği açıklandı. Aralık ayında St. Petersburg'da yapılması planlanan Türkiye-Rusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK) toplantısını iptal etme kararı alındı. Akşam saatlerinde Rus Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada Türkiye ile askeri ilişkilerin durdurulduğu belirtildi. Rusya Federal Turizm Servisi Rosturizm Genel Müdürü tarafından, “Rus turistlere Türkiye'yi ziyaret etmelerini tavsiye etmiyoruz.” diye açıklama yapıldı. Nataly Tur, Anex Tur gibi büyük tur operatörleri Türkiye paket tur satışlarını iptal ettiler. Rusya Futbol Federasyonu, ülkedeki futbol takımlarının kış kamplarını Türkiye'de yapmamaları için karar aldı.Türkiye Moskova Büyükelçiliği önünde protesto gösterileri başladı. Ruya Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'nin Rus vatandaşları için güvenli bir ülke olmadığını da ifade etti.
Gıda sektöründe yaptırımlar açıklandı. Rusya hükümeti, Türkiye'den ithal edilen tarım ve gıda ürünleri kontrolünün sıklaştırılması, gümrük ve üretim noktalarına ek kontrol işlemlerinin getirilmesi için Rusya Tarım Kontrol Servisi'ne talimat verdi. Rusya'nın Türkiye'den beyaz et alımı 1 Aralık'tan itibaren durduruldu. Rusya Başbakanı Dimitri Medvedev, Türkiye'ye karşı ekonomik misilleme talimatı verdi. Putin'e bilgi verilerek kararlaştırılan Türkiye'ye özel ekonomi eylemleri 30 Aralık'tan itibaren yürürlüğe girecek.
Türkiye ve Rusya şu anda bütün değerleriyle birbirlerini düşman görüyorlar. Bu artık devletlerin ideolojilerini de aşarak Erdoğan ile Putin arasında bir mesele haline gelmiş durumda. Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. V. Naumkin'in ‘Ben Putin'in karakterini iyi tanırım. O Erdoğan'ı dost kabul ediyordu. Şimdi araya soğukluk girdi ve eski dostluk artık olmayacak.' şeklinde belirttiği gibi bu iki lider iş başında olduğu sürece, ayrıca Putin'in ve diğer Rusya devlet adamlarının Türkiye'den çok Erdoğan'ı hedef seçmeleri, Rusya-Türkiye ilişkilerinin hiçbir zaman önceki haline dönmeyeceği izlenimi veriyor.
İşin hakikatında ise iki ülke turizmden inşaata, gıdadan enerjiye kadar çok alanda birbirine ihtiyaç duyuyor. İhtiyaç duyan iki ülkeden elbette ki Türkiye'nin beklentileri daha fazla. Sert resmi açıklamalara iş dünyasından, STK'lardan ve halktan sürekli sağduyu çağrısı yapılıyor. Fakat ne ticarette, enerji alanında, güvenlikte ne de bölge politikasında aynı noktada buluşmamız artık mümkün gibi görünmüyor. Son çeyrek asırdır büyük emeklerle karşılıklı güven hisleriyle oluşmuş Türk-Rus ilişkileri feda edilmiş oldu. Krizin tırmandırılması durumunda, Kuzey Afrika'dan Orta Asya'ya oradan Balkanlar'a kadar bölge ülkelerinin politikalarında şekillenmeler olacaktır.