Eximbank azalan ihracatı incelemek için Rusya'ya geliyor
Ukrayna olayları sonrası başlayan yaptırımlar nedeniyle özellikle Avrupalı reasürans şirketleri Rusya bağlantılı sigortaları kabul etmiyor. Türk şirketlerinin Rusya’ya ihracatında sigorta işlemlerinde reasürans güçlükleri ortaya çıkmaya başladı. Eximbank, hem bu sorunu aşmak, hem de geçen yıl 1 milyar düşüşle alarm veren Rusya’ya ihracatı desteklemeyi sürdürmek, ancak batık oluşmasını da önlemek için yeni uygulamalar başlatma kararı aldı. Banka yetkililerinden alınan bilgilere göre öncelikle alıcı Rus firmalardan daha çok belge, bilgi talep edilecek. Ayrıca firmayı incelemek için ekipler gönderilecek. Türk ihracatçıların Rusya’dan yüzlerce milyon dolarlık gecikmiş alacağı bulunuyor.
Dünya Gazetesi'nin haberine göre, Eximbank, Rusya’ya yönelik ihracatlarda sigorta için yeni uygulamalar başlatıyor. Bankanın, bu ülkeye yönelik ‘limitleri kapattığı’ yönünde bilgileri değerlendiren Genel Müdür Hayrettin Kaplan, Rusya’ya ihracatlarda kredilendirmenin devam ettiğini, ancak karışıklıkların yerleşik firmalar hakkında sağlıklı veri temin edilmesine engel olduğunu söyledi. Eximbank, hem uluslararası reasürör şirketlerin Rusya yönlü sigortaları kabul etmekten kaçınması hem de bu ülkeye yönelik ihracatı destekleyelim derken yeni batık oluşmaması için yeni tedbirler almaya başladı. Banka yetkililerinden alınan bilgilere göre, sigorta yapmadan önce alıcı firma hakkında artık daha sıkı ve detaylı inceleme yapılıyor. Dahası, banka sağlıklı bilgilere ulaşmak için firmaları yerinde incelemek üzere Rusya’ya ekipler göndermeye karar verdi.
Bu kararda, Ukrayna gerginliği sonrası başlayan uluslararası yaptırımlar, yüksek devalüasyon ve enerji gelirlerindeki büyük düşüşün Rusya ekonomisini kriz noktasına getirmesi; bazı şirketlerin sıkıntıya düşmesi; Türk şirketlerinin ihracat alacaklarında sıkıntı yaşanması etkili oldu. Rublede yüzde 40’ları aşan yüksek değer kaybı Türk şirketlerinin alacaklarında büyük değer kaybına yol açtığı gibi, bazı alacaklarda da gecikmeler ve sorunlar oluştu.
Eximbank Genel Müdürü Hayrettin Kaplan, Reuters’a yaptığı açıklamada, “Rusya’ya yönelik destekleri kapatmadık. Suriye ve Iraktaki istikrarsızlıklar, bu ülkelerdeki yerleşik firmalar hakkında sağlıklı veri temin edilmesine engel oluyor” dedi. Bankanın, Rusya’ya yönelik yeni uygulamalarını da bu noktada geliştirdiği öğrenildi. Firmalardan sağlıklı bilgi almak ve kredi sigortası uygulamalarında yeni sıkıntılar oluşmasını önlemek için alıcı Rus firmalardan artık sadece belge istenmekle kalınmayacak; öncelikle daha ayrıntılı ve çok bilgi talep edilecek, dahası bu ülkeye bankadan ekip gönderilerek, firmaların mali durumları, ödeme güçleri yerinde incelenerek rapor edilecek. Sigorta ve Analiz Dairesi Yetkilileri, “Rusya’ya satışlarda da sigorta uyguluyoruz. Çok riskli alıcı varsa vermiyoruz. Eskiye nazaran daha çok inceliyoruz. Daha çok rapor ve done istiyoruz. Şimdi bir ekip göndereceğiz. Firmaları, alıcıları yerinde görecek ve raporlar hazırlayacak. Sigortayı sağlama bağlamaya çalışıyoruz” dedi.
Asıl sıkıntı reasürörlerde
Sigorta uygulamalarında Eximbank’ın daha sıkı davranmasını gerektiren bir başka etken de sigorta poliçelerinin uluslararası reasürörlere sigortalanmasında ortaya çıkan zorluklar oldu. Eximbank da poliçelerini sigorta ettiriyor. Ancak reasürör şirketlerin gerek yaptırımlar gerekse ülkenin mali sıkıntıları nedeniyle bundan kaçınması sıkıntı yaratabiliyor. Özellikle Avrupalı bazı reasürörler ambargo ve yaptırımlar nedeniyle Rusya’ya bağlantılı işlemleri yapmıyor. Limitleri kapatmış durumdalar. Türkiye’de de geniş faaliyeti olan Coface bunlardan biri. Şirket yetkilileri, “Kapattık çünkü şu anda Rusya’daki risk artık çok daha belirgin. 1 ay önce bu kadar değildi” dedi. Rusya’daki sıkıntılar, Türkiye’nin bu ülkeye ihracatında 1 milyar dolarlık düşüş yarattı. 2012’de Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı 6.8 milyar dolardı. 2013’te artış trendi devam etti ve ihracat 7.1 milyar dolara çıktı. Ancak Ukrayna olayları sonrası başlayan gelişmeler; sebze meyve, beyaz et gibi birçok kalemde Türkiye’ye yarayacak derken Türkiye’nin Rusya’ya ihracatında 1 milyar dolarlık düşüş yarattı ve 2014 ihracatı 2012’nin de gerisine düşerek 6 milyar 57 milyon dolarla kapandı.
“Uluslararası kredilerde talep gelmedi”
Eximbank’ın kredi uygulamalarında bir de “uluslararası krediler” var. Daha çok devlet ve muhatap ülkenin bankalarına açılan kredileri kapsıyor. Uluslararası kredilere bakan yetkililer, “Rusya’dan kredi başvurusu yok. Olsaydı, durumu değerlendirirdik. Bu konuda uluslararası yaptırımların getirdiği kısıtlar var. Her kredi için ayrı incelemek lazım. Savunma, petrol ve teknoloji geliştirme konularında özel vadeler, kayıtlar var. Konu çok geniş. Her kredi için özel çalışmak lazım. 3 /5 yıldır programlarımız kapsamında başvuru yok. Bu tarafta özel durum da yok” dedi.
Birçok riske karşı koruyor
İhracat kredi sigortasında firmaların ihraç ettiği mal bedellerinin, ticari ve politik risklere karşı belirli oranlarda teminat altına alınmasını kapsıyor. Böylece alacağı sigorta edilen firmalar gerek Türk Eximbank nezdindeki doğmuş, doğacak alacak haklarını ticari bankalara temlik ederek, gerekse kambiyo senedine bağlı vadeli alacaklarını ister Türk Eximbank’ta, isterse Türk Eximbank onayı ile ticari bankalarda iskonto ettirerek düzenli finansmana erişebiliyorlar. Böylece alacaklı ihracatçının alacağı; alıcının ifl ası, hakkında konkordato veya tasfiye kararı alınması, mal bedelini ödememesi, savaş, ihtilal gibi risklere karşı korunuyor. Eximbank, 2004 başından itibaren müteahhitlik hizmetlerinin desteklenmesi amacıyla Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri Teminat Mektuplarının Haksız Nakde Çevrilme Sigorta Programı da uyguluyor.