Rusya’da Gelir Eşitsizliği Yeniden Artış Gösterdi
HABERRUS - Rusya’da 2024 yılı itibarıyla gelir eşitsizliği yeniden yükseldi.
Federal İstatistik Kurumu Rosstat’ın yayımladığı verilere göre, gelir dağılımındaki dengesizliği gösteren Gini katsayısı 2024’te 0,408 seviyesine yükselerek 2023’teki 0,405 değerini geride bıraktı.
Aynı dönemde, en yüksek ve en düşük gelire sahip yüzde 10’luk kesimler arasındaki uçurumu gösteren fon katsayısı da 15,1 katına çıkarak geçen yılki 14,8 seviyesinden yükseldi.
Bu veriler, gelir eşitsizliğinin pandemi ve yaptırımlar öncesindeki 2021 seviyelerine geri döndüğünü gösteriyor. 2021 yılında Gini katsayısı 0,409, fon katsayısı ise 15,2 olarak kaydedilmişti.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 2024’teki “Mayıs Kararnamesi”nde, 2030’a kadar Gini katsayısının 0,37’ye (yüzde 37), 2036’ya kadar ise 0,33’e düşürülmesi hedefi konulmuştu. Hükümet, bu hedef doğrultusunda gelir adaletsizliğini azaltmak için sosyal yardımların artırılması, istihdamı teşvik eden politikalar ve vergi düzenlemeleri gibi önlemleri içeren geniş kapsamlı bir plan uyguluyor.
Eşitsizlik Neden Artıyor?
Rosstat verilerine göre, 2024’te en düşük gelirli yüzde 10’luk kesimin toplam gelirden aldığı pay yüzde 2 seviyesinde kaldı. Buna karşın, en yüksek gelire sahip yüzde 10’luk kesimin payı yüzde 29,8’den yüzde 30’a yükseldi. Ortalama kişi başı gelir 63.083 rubleye ulaşırken, en fakir kesimdeki bireylerin ortalama aylık geliri 14.479 ruble, en zengin kesimin ise 240.519 ruble olarak hesaplandı.
Gelir artışları da eşit dağılmadı. En düşük gelir grubunun kazancı reel olarak yüzde 6,5 artarken, en yüksek gelir grubunun gelir artışı yüzde 10 seviyesinde gerçekleşti. Genel olarak, her bir üst gelir diliminde büyüme oranı daha yüksek oldu.
Uzmanlar, bu farkın temel sebebinin iş gücü piyasasında belirli meslek gruplarına olan talep olduğunu belirtiyor. En çok talep gören mesleklerde çalışanların gelirleri daha hızlı artarken, düşük gelirli kesimde bu artış daha sınırlı kaldı.
Kriz Dönemlerinde Eşitsizlik Neden Azalıyor?
Ekonomistler, kriz dönemlerinde gelir eşitsizliğinin genellikle azaldığını belirtiyor. Örneğin, pandemi döneminde ve 2022’deki ekonomik dalgalanmalarda eşitsizlik seviyeleri düşmüştü. Bunun başlıca sebebi, kriz dönemlerinde büyük şirket sahiplerinin ve varlıklı kesimlerin gelirlerinde yaşanan kayıplar ve devletin düşük gelirli gruplara sağladığı sosyal yardımların artması.
2022 yılında Rusya’da gelir eşitsizliği en düşük seviyelerden birine ulaşmıştı. Ancak 2023 ve 2024’te ekonomik toparlanmayla birlikte eşitsizlik tekrar yükselmeye başladı.
Gelecekte Eşitsizlik Nasıl Şekillenecek?
Ekonomistler, 2024’te eşitsizliğin artmasının pandemi sonrası toparlanmanın tamamlanması ve ekonomik büyümenin eski eğilimlerine dönmesiyle ilişkili olduğunu belirtiyor. Bunun yanı sıra, Rusya Merkez Bankası’nın yüksek faiz politikası da varlıklı kesimler için daha yüksek mevduat getirileri ve kira gelirleri sağlayarak eşitsizliği artıran bir faktör oldu.
Önümüzdeki dönemde, Rus hükümetinin uyguladığı yeni vergi reformu gelir dağılımında daha fazla denge sağlamayı amaçlıyor. 2025 itibarıyla yürürlüğe giren yeni kademeli gelir vergisi sistemi, düşük gelir gruplarının vergi yükünü azaltırken yüksek gelirli kesimlerden daha fazla vergi alınmasını sağlayacak.
Bununla birlikte, uzmanlar gelir eşitsizliğinin yalnızca maaş farklarıyla açıklanamayacağını, servet birikimi ve varlık dağılımındaki dengesizliğin de önemli bir faktör olduğunu vurguluyor. Özellikle, gayrimenkul gibi büyük ölçekli varlıkların belirli kesimlerde yoğunlaşması, uzun vadede eşitsizliği artıran unsurlar arasında yer alıyor.
2025 yılında ekonomik büyümenin yavaşlaması beklenirken, bu durumun gelir eşitsizliği üzerindeki etkisi merak konusu. Merkez Bankası’nın tahminlerine göre, Rusya’nın GSYİH büyümesi 2025’te yüzde 1-2 seviyelerinde olacak. Uzmanlar, ekonomik büyümenin yavaşlamasıyla birlikte eşitsizliğin 2021 seviyelerinde sabitlenebileceğini öngörüyor.