"Casus skandalının hedefinde gelişen Rusya-ABD ilişkileri var"
Amerika'da Rusya lehine casusluk yaptıkları iddiası ile tutuklanan 11 ajanla ilgili tartışmalar sürüyor. Soğuk Savaş yıllarını aratmayan olayda görünmeyen mürekkep kullanan, mors alfabesi ile haberleşen casusların Rus dış istihbarat teşkilatı SVR adına çalıştıkları ve kara para akladıkları gerekçesi ile yargılanmalarına başlandı. ABD Başkanı Barack Obama ve Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev'in katkıları ile gelişen ikili ilişkilerde yumuşama sürecinin casus krizinden etkilenmemesi için taraflar çaba sarfediyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, krizin patlak verdiği zamana dikkat çekerken, Rus uzmanlar Amerikan derin devletini suçluyor.
Russia Today'a açıklamada bulunan Uluslarararası İlişkiler Enstitüsü Direktörü Yevgeni Minçenko, krizin sadece bir casusluk hikayesi olmadığına ve başka hedefleri olduğuna dikkat çekti. Minçenko, "Bu biraz karışık bir durum. Siyasi bilgiler toplamak ve kara para aklamak... Onlar siyasi sürece dahil olmak ve onları etkilemeye çalışmakla suçlanıyor... Rusya'yı ziyaret eden herhangi bir batılı siyaset bilimci benzer suçlamalarla yargılanablir..." dedi. Rus siyaset bilimci tutuklanan casusların mors alfabesi kullanmaları ve gizli şifreli bilgilerle haberleşmeleri gibi iddiaların da şaka gibi olduğunu, ABD'nin Rus özel servislerinin zamanı geçmiş teknolojiler kullandığını düşündüklerine inanamadığını söyledi.
Casus krizinde üç hedef
Minçenko on yıldan uzun süredir devam eden bir araştırma sonucunda krizin patlak vermesinin üzerinde durulması gerektiğini ve üç ayrı hedefin olabileceğini ifade etti. Rus uzman, "ABD istihbarat teşkilatları çalışmaları için bütçeden daha fazla para almak istiyor olabilirler. İkinci bir gerekçe bazı merkezler son dönemde ABD ve Rusya arasında gelişen ilişkileri sabote etmek istiyor olabilir. Üçüncü bir neden de Demokratlar gelecekte Rusya'ya daha fazla baskı yapabilmek için bu skandalı ortaya çıkarmış olabilirler." dedi.
Askeri Bilimler Enstitüsü Direktör Yardımcısı Aleksander Hramçihin ise ilginç değerlendirmelerde bulundu. Hramçihin'e göre hedefte ABD Başkanı Obama var. Rus uzman, "Rusya ya da başka ülkelerin klasik casusluk çalışmalarını bu olayda bir kenara bırakmak gerekiyor. Cumhuriyetçiler Obama'ya karşı savaş açmış durumda. Başkanlık dönemi sona ermeden yok edilmeye çalışılıyor... Obama'nın düşmanları 'kahrolası Ruslar' tehdidi ile puan kazanmaya çalışıyor..." iddiasında bulundu. Tutuklanan ajanların hangi Amerikan çıkarlarına zarar verdikleri konusunda bir bilgi olmadığına dikkat çeken uzmanlar, yıllardır çalıştığı iddia edilen bir yapının yabancı birinden 5 bin dolarlık bir zarf kabul etmesinin de soru işaretleri olduğunu savunuyor.
Beyaz Saray sözcüsü Robert Gibbs 11 casusun tutuklanması ile ilgili davanın iki ülke ilişkilerini etkilemesine izin vermeyeceklerini ifade ederken, Rusya Başbakanı Vladimir Putin de ABD Eski Başkanı Bill Clinton'la görüşmesinde benzer yönde açıklamalarda bulundu. Rusya Dışişleri Bakanlığı tutuklananların Rusya vatandaşı olduğunu kabul ederken, ABD çıkarlarına zarar verecek bir çalışma yapmadıklarını savundu.
Bu arada eski ajanlardan da önemli açıklamalar geldi. Eski Rus istihbarat teşkilatı KGB'nin başkan yardımcılığını yapan ve gizli timlerle ilgili aktif görev üstlenen Oleg Gordievski AP'ye yaptığı açıklamada ABD içinde casusluk yapan en az 50 çiftin olabileceğini iddia etti. 1985'de İngiltere'ye sığınan ajana göre, Rusya lideri Medvedev hangi ülkede kaç gizli ajanın çalıştığını biliyor. Eski CIA ajanı Bruce Riedel ise tutuklananların klasik KGB tarzı bir yapı olduğunu, Rus gizli servisinin bu kişilerle ilgili hedefinin onlarca yıl sonrası ile ilgili olabileceği yorumunda bulundu. Amerikalı uzmanlara göre Rus ajanlarının çalışmalarını sürdürmeleri sürpriz değil.
Faruk Akkan, Moskova, Cihan