HABERRUS - Rusya'da meclisten geçerek yasalaşan ve 1 eylül itibariyle yürürlüğe girecek çok sayıda yeni yasa ve düzenleme var.

Rusya'da Eylül 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek yeni yasalar, eğitimden sosyal medyaya, göçmenlikten sağlığa kadar birçok alanda değişiklikler getiriyor.

Eğitimde yeni kurallar, sosyal medyada sansür, göçmenlikte sıkılaştırılmış prosedürler, dolandırıcılıkla mücadele ve tüketici hakları, Rusya'da yaşanan tüm vatandaşların günlük yaşamını etkileyecek.

Bu değişikliklerin, Rusya'daki hukuki ve sosyal yapıyı yeniden şekillendirmesi bekleniyor.

Ülkede yaşayan yabancı ve yerli tüm vatandaşları yakından ilgilendiren yeni değişiklikler şu şekilde:

Eğitim ve Bilim Alanında Yeni Düzenlemeler

Rusya'da 1 Eylül 2025 itibarıyla, üniversitelerin ticari temel üzerindeki öğrenci kontenjanları devlet tarafından düzenlenecek. Bu düzenleme, mezun sayısı ile devletin belirli mesleklerdeki ihtiyacı arasındaki dengesizliği azaltmayı amaçlıyor. Özellikle mühendislik, ekonomi, yönetim ve hukuk gibi alanlarda kontenjanların sınırlandırılması bekleniyor. Eğitim ve Bilim Bakanı Valery Falkov, bu düzenlemenin eğitim kalitesini artıracağını ve işgücü piyasasında talep görmeyen mezun sayısını azaltacağını belirtti. Ancak uzmanlar, mühendis sayısının artmayabileceğini, aksine eğitim maliyetlerinin yükselmesinin ve insan bilimleri mezunlarının fazlalığının ortaya çıkabileceğini öngörüyor.

Yeni Eğitim Döneminde Değişiklikler:

• Tarih dersleri için ek bir saat eklenecek.
• 6. ve 7. sınıf öğrencileri artık sosyal bilgiler dersini görmeyecek.
• İlkokul 1. sınıfta artık sınav yapılmayacak.
• Üniversite öğrencileri, eğitim gördükleri alan dışında olsa bile, okul ve kolejlerde ders verebilecek. Bunun için en az üç yıl üniversite eğitimi almış ve ilgili derslerin sınavlarını başarıyla geçmiş olmaları gerekiyor.

Yüksek Öğretime Kabulde Yeni Kural:

1 Eylül'den itibaren, meslek liselerinden mezun olan öğrenciler, üniversitede seçtikleri bölümün kendi mezun oldukları alana uygun olmaması durumunda, Eğitim Genel Sınavı (ЕГЭ) olmadan üniversiteye kabul edilemeyecekler. Daha önce, meslek lisesi mezunları, iç sınavla üniversiteye kabul edilebiliyordu. Devlet Duması Başkanı Vyacheslav Volodin, bu düzenlemenin hukuki bir boşluğu kapattığını ve meslek lisesi mezunlarının Eğitim Genel Sınavı olmadan üniversiteye girmeyi bir kaçış yolu olarak kullanmalarını engelleyeceğini belirtti. Örneğin, aşçı olan bir mezunun tıp fakültesine girmesini önlemek amaçlanıyor.

Davranış Notu Deneyi:

Rusya'nın yedi bölgesinde (Novgorod, Yaroslavl, Tula, Leningrad, LPR, Çeçenistan ve Mordovya) 84 okulda, 1-8. sınıf öğrencilerinin davranışlarını değerlendirme deneyi başlatılacak. Disiplin, iletişim kuralları ve sosyal aktivite gibi kriterler, derslerde ve teneffüslerde değerlendirilecek. Superjob'un Mart 2025 anketine göre, öğrencilerin babalarının %75'i, annelerinin %53'ü ve öğretmenlerin %85'i, Sovyet dönemindeki gibi davranış notunun geri getirilmesini destekliyor.

Anaokullarında "Önemli Konuşmalar" Programı:

Eylül-Kasım ayları arasında, 3-7 yaş arasındaki çocuklar için "Önemli Konuşmalar" programı 100 anaokulunda denenecek. Program, vatanseverlik eğitimi üzerine odaklanacak. Moskova, Çukotka, DNR, LNR ve Kaliningrad gibi 22 bölgeden anaokulları programa katılacak.

Okul Forması Standartları:

3 Eylül'den itibaren, okul formaları için yeni GOST standartları yürürlüğe girecek. Bu standartlar, işlevsel ve rahat kıyafetler ile yasaklanmış sembollerin kullanılmaması gibi kriterleri içeriyor. Formaların keskin kenarlı aksesuarlar içermemesi ve patriotik sembollere yer verilmesi öneriliyor.

Bilimsel İşbirliği ve Güvenlik:

1 Eylül'den itibaren, Rus ve yabancı bilim insanlarının ortak çalışmaları, FSB (Federal Güvenlik Servisi) tarafından onaylanmak zorunda olacak. Yabancı bilim insanları ve kuruluşlarla yapılan çalışmalar, devlet bilgi sistemine kaydedilecek. Bu düzenleme, Rusya dışına bilimsel sonuçların aktarılmasının kontrol altına alınmasını amaçlıyor.

Sosyal Medya ve İnternet Düzenlemeleri

Yasaklı Platformlarda Reklam Yasağı:

1 Eylül'den itibaren, Rusya'da istenmeyen veya aşırılıkçı olarak kabul edilen platformlarda reklam yayınlamak yasaklanacak. Bu yasak, özellikle Instagram ve Facebook (Meta şirketine ait ve Rusya'da yasaklı) gibi platformları etkileyecek. Yeni reklam yayınlamak veya eski reklamları silmemek, 2.000 rubleden 500.000 rubleye kadar ceza ile sonuçlanabilecek. Ceza, reklam veren, yayınlayan ve dağıtan tüm taraflara uygulanacak. Ancak, kurumsal hesap yönetimi, satın alma çağrısı içermeden yapılan yayınlar ve "lifestyle" içerikleri bu yasaktan muaf tutulacak.

VPN ve Aşırılıkçı İçeriklere Erişim Cezaları:

1 Eylül'den itibaren, VPN kullanarak aşırılıkçı materyallere kasıtlı olarak erişmek, 3.000 rubleden 5.000 rubleye kadar ceza ile cezalandırılacak. Rusya Adalet Bakanlığı'nın özel listesinde yer alan 5.500'den fazla kitap, site, ses ve video materyali bu kapsamda değerlendirilecek. VPN reklamı yapanlara ise 50.000 rubleden 500.000 rubleye kadar ceza uygulanacak. Dijital Kalkınma Bakanlığı, VPN veya sosyal medya platformlarının yasaklanmadığını, ancak erişim altyapısının kontrolünün artırılmasının hedeflendiğini belirtti.

Max Messenger Zorunluluğu:

1 Eylül'den itibaren, tüm cihazlarda Max mesajlaşma uygulamasının önceden yüklü olması zorunlu hale gelecek. Max, VK Messenger'ın yerini alacak. Ayrıca, iOS ve Xiaomi HyperOS cihazlarında RuStore uygulama mağazasının yüklü olması gerekecek.

Sosyal Yardımlar

Hamilelik ve Doğum Yardımlarında Artış:

1 Eylül'den itibaren, öğrenci annelere yapılan hamilelik ve doğum yardımları artırılacak. Daha önce, 140 günlük yardım, aylık burs miktarı üzerinden 9.300 rubleden 23.300 rubleye kadar ödeniyordu. Yeni düzenlemeyle, yardım miktarı, bölgenin aylık asgari geçim düzeyi üzerinden hesaplanacak. Ortalama yardım miktarı, beş aya yakın süre için yaklaşık 90.000 ruble olacak.

Dolandırıcılıkla Mücadele ve Güvenlik

Bankacılık İşlemlerinde Güvenlik Önlemleri:

1 Eylül'den itibaren, bankalar müşterilere "ikinci el" olarak adlandırılan bir yardımcının atanmasına izin verecek. Bu kişi, şüpheli para transferleri veya nakit çekim işlemlerini engelleyebilecek. Rusya Merkez Bankası, bu sistemin yaşlıları dolandırıcılıktan korumak ve gençlerin kartlarının "drop" (araçlık) amaçlı kullanılmasını önlemek için tasarlandığını belirtti.

Uyuşturucu Propagandası Yasağı:

1 Eylül'den itibaren, kitaplar, filmler, medya ve internet üzerinden uyuşturucu propagandası yasaklanacak. Uyuşturucu üretimi, saklanması, satışı, kullanımının avantajları veya kabul edilebilirliği gibi konuların propagandası yasak kapsamında. 1 Ağustos 1990'dan önce yayınlanan materyaller bu yasaktan muaf tutulacak. Sanatsal eserlerde uyuşturucu kullanımının, türün gereği olarak haklı gösterilmesi durumunda, uygun bir işaretleme ile yasak dışında tutulabilecek. Uyuşturucu propagandası yapanlara, 1,5 milyon rubleye kadar para cezası veya 2 yıla kadar hapis cezası verilebilecek.

Şüpheli Finansal İşlemlerin Dondurulması:

1 Eylül'den itibaren, soruşturma sırasında şüpheli finansal işlemler 10 güne kadar dondurulabilecek. Bankacılık hesapları, elektronik ödeme araçları veya iletişim hizmetleri ödeme avansları, suç işlenmesi sırasında kullanılıyorsa, dondurulabilecek. İşlemin dondurulmasının ardından 48 saat içinde mahkemeye başvurularak para üzerine el koyma talebinde bulunulması gerekiyor.

SIM Kart ve Hesap Güvenliği:

1 Eylül'den itibaren, Rus vatandaşları, "Gosuslugi" veya Çok Fonksiyonlu Merkezler (MFC) aracılığıyla SIM kart alımını kısıtlayabilecek. Ayrıca, başkasına SIM kart devretmek yasaklanacak ve bu kurala uymayanlara 30.000 rubleden 50.000 rubleye kadar ceza uygulanacak. Kısa süreli telefon kullanımı cezalandırılmayacak. İnternet üzerindeki kayıt veya yetkilendirme bilgilerini başkasına devretmek de yasaklanacak ve benzer cezalar uygulanacak.

Nakit Çekimlerinde Yeni Kısıtlamalar:

Bankalar, şüpheli gördükleri nakit çekim işlemlerini kısıtlayabilecek. İnternet bankacılığı için telefon numarası değişikliği, alışılmadık bir yerden para çekimi veya işlemden en az altı saat önce telefon görüşmelerinde artış gibi durumlar şüpheli olarak değerlendirilecek. Şüpheli durumlarda, bankalar iki gün boyunca günde 50.000 rubleyi aşmayan miktarlarda nakit çekimine izin verebilecek.

Tüketici Hakları ve Sigorta

Tüketici Kredilerinde "Soğuma Süresi":

1 Eylül'den itibaren, tüketici kredisi sözleşmelerinde "soğuma süresi" uygulanacak. 50.000 rubleden 200.000 rubleye kadar olan kredilerde, para dört saat sonra kullanılabilecek. 200.000 rubleden fazla kredilerde ise, para iki gün sonra kullanılabilecek. Dolandırıcılık mağduru olan müşteriler, bu süre içinde krediden vazgeçebilecek. 50.000 rubleden az krediler, ipotek ve taşıt kredileri bu kuralın dışında kalacak.

Zorunlu Ek Hizmet ve Sigorta Yasağı:

1 Eylül'den itibaren, müşterilere ek hizmet veya sigorta dayatılması yasaklanacak. Örneğin, uçak veya tren bileti alırken otomatik olarak eklenen sigorta, artık müşterinin yazılı onayı olmadan uygulanamayacak. Müşteri, ek hizmetleri reddedebilecek veya ödediği parayı geri talep edebilecek.

Ulaşım ve Trafik Kuralları

Sürücü Sağlığı ve Yeni Kısıtlamalar:

1 Eylül'den itibaren, araç kullanmaya engel teşkil eden sağlık sorunları listesine "genel psikolojik gelişim bozuklukları" eklenecek. Bu kategori, çocukluk ve atipik otizm ile Asperger sendromunu içeriyor.

Alkol Testi Kuralları:

Sürücülerin alkol testleri, yeni kurallara göre yapılacak. Alkolmetre ile yapılan testler arasındaki süre 15-20 dakikadan 25 dakikaya çıkarıldı. Ayrıca, alkol veya uyuşturucu kullanımından şüphelenilen sürücüler, tıbbi müdahale için yazılı onay verecek.

Aciliyet Araçlarını Geçmeme Cezası:

Aciliyet araçlarını (siren ve ışıkla) geçmemek, 7.500 rubleden 10.000 rubleye kadar ceza ile cezalandırılacak. Ehliyetin askıya alınması süresi ise üç aydan altı aya çıkarıldı.

Car-Sharing Kullanıcıları için Kimlik Doğrulama:

Moskova'da car-sharing kullanıcıları, mos.ru üzerinden kimlik doğrulamasından geçmek zorunda olacak. Aynı sistem, kuryeler ve elektrikli scooter kiralama için de geçerli.

Biyometrik Bilet Satışı:

Rusya'da, uzun mesafe tren biletleri, biyometrik veriler kullanılarak satın alınabilecek. Bilet almak için, Eğitimli Sistem Kimlik Doğrulama (ЕСИА) ve Biyometrik Sistem (ЕБС)'e kayıt olmak gerekecek.

Sağlık Alanında Yeni Düzenlemeler

Sağlık Çalışanlarının Yetkileri:

1 Eylül'den itibaren, felçerler ve ebeler, geçici olarak doktor bulunmadığında ilk ve acil tıbbi yardım sağlayabilecek. Bu, özellikle kırsal bölgelerdeki doktor eksikliğini gidermeyi amaçlıyor.

Takviye Edici Gıdaların Düzenlenmesi:

Takviye edici gıdaların (BAD) üretimi ve satışı daha sıkı kontrol edilecek. Devlet, takviye edici gıdaların kalite kriterlerini belirleyecek ve kaydı zorunlu hale getirecek. BAD'ların kullanım endikasyonları listesi oluşturulacak ve doktorlar, belirli hastalıklar için takviye edici gıdaları reçete edebilecek.

Göçmenlik Kuralları

Göçmenler için Yeni Harçlar:

1 Eylül'den itibaren, Rusya'da çalışmak için gelen göçmenler için yeni harçlar uygulanacak:

• Patent veya çalışma izni için başvuru veya yenileme: 4.200 ruble
• Patent veya çalışma izninin süresinin uzatılması: 4.200 ruble
• Patent veya çalışma izninin kaybı durumunda yeni belge: 2.100 ruble
• Geçici ikamet izninin uzatılması: 1.000 ruble
• İkamet yeri kaydı: 500 ruble

Moskova ve Moskova Bölgesi'nde Yeni Göçmenlik Sistemi:

Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Ermenistan, Kazakistan, Gürcistan, Azerbaycan, Moldova ve Ukrayna'dan gelen göçmenler, Moskova'da ikamet kaydı için sadece "Amina" uygulaması üzerinden başvurabilecek. Göçmenler, ikamet yerlerini ve taşınmalarını içişleri birimlerine bu uygulama aracılığıyla bildirmek zorunda. Uygulama, konum bilgilerine erişim izni isteyecek ve üç iş günü boyunca konum bilgisi gönderilmezse, göçmenin kaydı iptal edilebilecek.

Yasal Durumun Düzenlenmesi:

Göçmenlerin, 10 Eylül'e kadar yasal durumlarını düzenlemeleri veya ülkeyi terk etmeleri gerekiyor. Aksi takdirde, yasa dışı göçmenler listesine alınacaklar.

Konaklama ve Turizm

Konaklama Tesislerinin Kaydı:

1 Eylül'den itibaren, oteller, tatil köyleri, kamp alanları ve dinlenme tesisleri, sosyal medya veya rezervasyon platformlarında sadece "Konaklama Tesisleri Rehberi"ne kayıtlı olduklarını belirtmeleri gerekecek. Kaydı olmayan tesisler, yasal olarak turist kabul edemeyecek.

Diğer Değişiklikler

Ortalama Kazanç Hesaplaması:

1 Eylül'den itibaren, ortalama kazanç hesaplamasında, primler ve ek ödemeler de dikkate alınacak. Kıdem tazminatı, gece mesaisi ve fazla mesai ödemeleri bu hesaba dahil edilecek. Tek seferlik ödemeler (seyahat masrafları gibi) ve doğum izni gibi çalışmayla ilgili olmayan ödemeler hariç tutulacak. Bu değişiklik, izin ücretlerinin artmasına neden olacak.

Çocuk Sahibi Olmamayı Teşvik Eden İçerikler:

1 Eylül'den itibaren, çocuk sahibi olmamayı teşvik eden film ve içeriklere izleme belgesi verilmeyecek. Mevcut izleme belgeleri iptal edilebilecek. Rusya Kültür Bakanlığı, bu yasak kapsamında pornografi, şiddet, geleneksel olmayan cinsel tercihler ve cinsiyet değişikliği gibi konuları da içeriyor. Çocuk sahibi olmamayı (childfree) teşvik eden içerikler, Rekomnadzor tarafından belirlenen kriterlere göre engellenecek:

• Çocuk sahibi olmamayı teşvik eden veya haklı gösteren içerikler
• Çocuk sahibi olmamayı olumlu gösteren veya çocuk sahibi olma ile olmamayı eşit gösteren içerikler
• Çocuk sahibi olmamayı avantajlı gösteren içerikler
• Hamilelik, annelik ve babalık gibi kavramları olumsuz gösteren içerikler

Yabancı Ajanların Eğitim Faaliyetleri:

1 Eylül'den itibaren, yabancı ajanlar artık herhangi bir eğitim veya aydınlatma etkinliği düzenleyemeyecek. Daha önce, sadece reşit olmayanlarla yapılan etkinlikler yasaklanmıştı. Rusya Eğitim Bakanlığı'na göre, 2025 yılı başında 50'den fazla yabancı ajan, Rusya eğitim sisteminde faaliyet gösteriyordu.

Yabancı Ajanların Kısıtlamaları:

• Belediye finansal desteklerinden yararlanamayacaklar
• Devlet kurumlarının yönetim organlarında yer alamayacaklar
• Yabancı finansman alan STK'lar, sosyal yönelimli kuruluş statüsü alamayacak

Yabancı Ajanların Kitapları:

Yabancı ajanların kitaplarını satan kitapçılar, belediye desteklerinden yararlanamayacak. Rus Kitap Birliği, bu düzenlemenin kitapçılar üzerindeki etkilerine dikkat çekti.