Rusya’da Kuantum İletişim İçin Yeni Ekipman Geliştirildi

HABERRUS - Rusya’da Federal Güvenlik Servisi (FSB), kuantum iletişim için “InfoTeKS” ve “SMARTS-Kvanttelekom” şirketleri tarafından geliştirilen yeni ekipmanları sertifikalandırdı.

Kuantum iletişim, mesajların ve bilgilerin büyük mesafelerde güvenli bir şekilde iletilmesini sağlayan bir teknoloji. Bu sistem, şifreleme anahtarlarının değişimini tekil fotonlarla gerçekleştirerek teknik olarak kırılmalarını imkânsız hale getiriyor. Anahtarların iletimi mevcut fiber optik ağlar veya uydu ağları üzerinden yapılabiliyor.

2022’nin sonlarında FSB, “InfoTeKS” ve Moskova Devlet Üniversitesi (MGU) bünyesindeki NTI Yetkinlik Merkezi tarafından geliştirilen ViPNet QSS adlı kuantum telefon ürününü de sertifikalandırmıştı. Bu sistem, kuantum anahtar üretimi ve dağıtımı sağlayan bir sunucu ile kriptografik koruma özellikli bir IP telefon içeriyor.

Kullanım Alanları ve Projeler

“InfoTeKS”, kuantum telefonun testlerinin RJD (Rus Demiryolları) ve Gazprom’da gerçekleştirildiğini açıkladı. Şu anda bu tür ekipmanlar, büyük şirketler, telekom operatörleri ve bilimsel kuruluşlar tarafından kullanılıyor. RJD’nin verilerine göre, 2024 sonu itibarıyla kuantum iletişim hattının uzunluğu 7.000 kilometreye ulaştı. Bu hat, Moskova, St. Petersburg, Kazan, Soçi ve Yekaterinburg gibi şehirleri birbirine bağlıyor.

Kuantum iletişim sistemleri ayrıca MGU, TUSUR, MISIS ve MTÜSİ gibi üniversitelerde de aktif olarak kullanılıyor. 2025 yılında bu ağa Tomsk’taki üç üniversite daha katılacak. 2023’te, MISIS Üniversitesi, Rus Kuantum Merkezi ve “KuSpace” şirketi, Rusya ile Çin arasında 3.800 km’lik bir mesafede kuantum korumalı mesajların iletildiği bir deney gerçekleştirdi.

Ticari ve Teknik Zorluklar

RJD temsilcisi, kuantum ekipmanlarının sertifikalandırılmasının, güvenlik gereksinimi olan projelerde kullanımını mümkün kıldığını vurguladı. Ancak “Rostelecom” temsilcisi, bu teknolojilerin yaygınlaşmasının önündeki temel engelin yüksek maliyet olduğunu belirtti. Örneğin, bir kuantum telefonun fiyatı 2022 sonlarında 40 milyon ruble olarak tahmin ediliyordu.

Bu maliyetlerin düşürülmesi için ekipmanların kitlesel olarak benimsenmesi ve rekabetin artması gerektiği ifade ediliyor. Ayrıca devlet desteği ve ilgili yasal düzenlemeler de bu süreçte önemli bir rol oynayabilir.

Küresel Durum ve Gelecek

Rusya, kuantum iletişim ağlarının uzunluğu, teknoloji düzeyi ve ekosistemin gelişmişliği açısından dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer alıyor. Çin, bu alanda lider konumunda. ABD’de ise kuantum iletişim sistemlerinin yaygın kullanımı daha sınırlı.

Rus Kuantum Merkezi’nin kurucularından Ruslan Yunusov, kuantum teknolojilerinin şu an yüksek maliyetli olduğunu ancak zamanla güvenilirlik ve maliyet konularında iyileşme sağlanacağını belirtti. “Rosatom”, “Rostelecom” ile birlikte pilot bir kuantum iletişim projesi gerçekleştirdi ve bu teknolojilerin kendi tesislerinde uygulanmasını değerlendiriyor.

Bu yenilikçi teknoloji, devlet sırları, ticari bilgiler ve finansal veriler gibi kritik bilgiler için daha güvenli iletişim sağlama potansiyeline sahip. Ancak yüksek maliyet ve teknik gereksinimler, bu teknolojinin yaygınlaşmasını şu an için sınırlıyor.