Rusya Başbakanı Vladimir Putin, Polonya'lı meslektaşı Donald Tusk'u Nisan ayında düzenlenecek Katin katliamının 70. yıl anma törenlerine davet etti. Rusya, ilk kez Sovyet gizli polisi NKVD tarafından (KGB'nin ilk versiyonu) Nisan 1940'da aralarında savaş esirlerinin de bulunduğu 20 bin Polonyalı askerin katledilmesini anacak. Putin'in daveti Polonya'da sıcak karşılanırken, ikili ilişkilerin gelişmesi adına önemli bir fırsat olarak görülüyor.

Tusk'la bir telefon görüşmesi yapan Putin, Polonya açısından katliamın önemini bildiğini, Nisan ayındaki törende birlikte yer almanın sembolik anlamı olacağını söyledi. Polonya Eski Dışişleri Bakanı Adam Rotfeld iki ülke ilişkilerinin gelişimi açısından bu davetin büyük bir önem taşıdığı yorumunda bulundu.

Sovyetler Birliği onlarca yıl olaylarla ilgili Nazi Almanya'sını suçladı. 1990 yılında Sovyetler Birliği son genel sekreteri Mihail Gorbaçov sorumluluklarının olduğunu kabul etti. Son dönemde Sovyet arşivlerinin açılmasının ardından Rusya mahkemesi olayların bir 'soykırım' olarak nitelenemeyeceğini, ancak bir ateş altında kalma olayının yaşandığını onayladı. Ancak bunun bir savaş suçu niteliğinde olmadığını belirtti.

Sovyetler Birliği lideri Jozef Stalin'in 1939 yılında Nazi Almanya'sı ile anlaşma sağlayarak bir başka Slav ülkesi Polonya'yı işgale kalkışması ve İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasını Polonya'lılar unutmuyor. Putin, -tarihi yanlışları kabul etmekle birlikte- Nazi Almanya’sına karşı ortak mücadele edilmesini engelleyen İngiltere ve Fransa’nın 1938 yılında Hitler Almanya’sı ile sağladıkları mutabakatın, bu işbirliğine neden olduğunu savunuyor.

Polonya’nın Gdansk bölgesinde 1 Eylül 1939 yılında Nazi işgalinin başlaması anısına gerçekleşen törene, bir çok ülke devlet başkanı ile birlikte Putin de katılmıştı. İkinci dünya savaşının başlamasında Sovyetler Birliği ve Almanya’nın aynı derecede suçlu olduğu ile ilgili iddialara Moskova tepkili. Rusya iddiaları, 27 milyon Sovyet vatandaşının öldüğü İkinci dünya savaşı ile ilgili tarihi gerçeklerin değiştirilmesi olarak yorumluyor ve şiddetle karşı çıkıyor.

Polonya’da yayınlanan Gazeta Wyborcza için bir makale kaleme alan Putin, geçmişin karanlık sayfalarının Rusya-Polonya ilişkilerinin geleceğini karartmasına izin verilmemesini istemişti. 1939 yılında Sovyetler Birliği ile Almanya arasında imzalanan saldırmazlık anlaşması ve avrupanın paylaşılması ile ilgili anlaşmayı kınadıklarını kaydeden Putin, “Nazi-Sovyet anlaşmasını 2. Dünya Savaşı’nın tek tetikleyicisi olarak görmek yanlış.

Avrupa’nın yeniden paylaşılması ve dizayn edilmesi 1919 Versay anlaşması ile başladı ve Birinci Dünya Savaşı’na neden oldu. 1938 yılında Avrupa’lı güçlerle Almanya arasında imzalanan Münih anlaşması sonrası Almanya Çekoslavakya’nın Sudetenland bölgesini işgal etti. Ardından Polonya da Çek bölgesine ordu gönderdi.” hatırlatmasında bulunmuştu.

1940 yılında binlerce Polonya’lı  askerin Sovyet Gizli Servisi tarafından öldürüldüğü trajik Katin olayını hatırlatan Putin, 1920 yılında da Rus askerlerin Polonya’da öldürüldüğünü hatırlatmıştı. Yaşanan trajedilerin iki ülke ilişkilerinin ortak sorunları ve unutulması gereken tarihi gerçekleri olduğunu kaydeden Putin, “Şimdi görevimiz, karşılıklı güvensizlik ve suçlamaları bir kenara bırakarak, Rusya-Polonya ilişkilerinde yeni bir sayfa açmak için çalışmak.” ifadelerini kullanmıştı.

Faruk Akkan, Moskova, Cihan