HABERRUS - Amerikan CBS televizyon kanalı, ABD karşı istihbarat servisinin 2010 yılında Rus Dış istihbaratına çalışan casus ağını ele geçirmek için yürüttüğü operasyonun ayrıntılarını ortaya koyan bir belgesel film yayınladı.

Modern istihbarat tarihindeki en büyük karşı istihbarat operasyonu olarak kabul edilen sürecin detaylarını BBC Rusça servisi haberleştirdi.

FBI'ın "Hayalet Hikayeleri" adını verdiği operasyon 2000 yılında başladı ve çeşitli bölümlerden düzinelerce memur katıldı.

Tüm FBI tarihindeki en büyük karşı istihbarat soruşturması

FBI karşı istihbarat departmanı başkan yardımcısı Alan Kohler, "Bu muhtemelen tüm FBI tarihindeki en büyük karşı istihbarat soruşturmasıydı" dedi.

Operasyonun sonucunda, FBI, SSCB ve Rusya tarafından uzun vadeli özerk çalışma için sahte belgelerle diğer ülkelere yerleştirilen sekizi özellikle değerli kadrolardan oluşan toplam 10 yasadışı casus tutuklandı.

Haberde, "Yasadışılar" olarak adlandırılan casus grubunun, başka bir dost ülkede doğmuş ve büyümüş gibi davranan ve genellikle yalnızca yerel siyasi veya askeri seçkinlerin erişebileceği gizli bilgileri elde etmeye çalışanlardan oluştuğu aktarılıyor.

Müthiş Ajanlar ve Mors alfabesi

FBI'ın 2000 yılında görüş alanına takılan ilk çift, Juan Lazaro (ABD karşı istihbaratına göre gerçek adı Mikhail Vasenkov) ve Vicky Pilares idi. Çift için gözetleme kuran istihbarat servisi kısa süre sonra Lazaro'nun hafta sonları düzenli aralıklarla aynı rota üzerinden arabayla şehir dışına çıktığını fark etti. her hangi bir yere uğramayan Lazaro, bir süre araba sürdükten sonra eve geri dönüyordu. FBI bu günlerde Lazaro'nun arabada bulunan kısa dalga radyoyu açtığını ve Rus istihbaratına mesajlar ilettiğini tespit edebildi. Dahası, şifrelemeler eski moda - Mors alfabesinde idi.

Amerika Birleşik Devletleri'nde tutuklu bulunan Rusların en tecrübeli ve değerli olduğuna inanılıyor. 2020'de Rus Dış İstihbarat Servisi, Vasenkov'un sınıflandırmasını kaldırdı ve Moskova'nın görevlerini başarıyla tamamladığı için kendisine Sovyetler Birliği Kahramanı unvanının yanı sıra Lenin, Kızıl Bayrak ve Kızıl Yıldız Nişanı verildiğini kabul etti.

FBI özel ajanı Tide Shelton, "Modern Rus istihbarat görevlileri artık askeri haritalar veya teknik olarak sınıflandırılmış bilgileri elde etmek için çalışmıyor. Ülkelerine rekabet avantajı sağlayabilecek her şeyle ilgileniyorlar" açıklamasında bulunmuştu.

FBI, 2004 yılında Rus istihbaratında çalıştıklarından şüphelenilen birkaç evli çifti daha izlemeye başladı.

Cynthia Murphy ve kocası Richard (Amerika Birleşik Devletleri'ne göre gerçek isimleri Lydia ve Vladimir Gurievs) karşı istihbaratın özel ilgisini çekti. FBI memurlarına göre, Cynthia, Prestijli Columbia Üniversitesi'nden MBA derecesini aldı ve finans alanında bir iş buldu.

Cynthia Murphy ve kocası Richard (ABD'ye göre gerçek isimleri Lydia ve Vladimir Guriev'dir). Tutuklandıklarında komşulardan biri "Casus olamazlar. Bahçelerindeki ortancalara bakın" dedi.

FBI ajanları, Finansal hizmetler sektöründe çalışmak, Cynthia'ya Rusya'daki iktisatçılar için değerli bilgiler edinme fırsatı verdiğini açıklamışlardı.

Ama hepsinden önemlisi, ABD'nin karşı istihbaratı, bir kadın CIA (yurtdışındaki operasyonlarda uzmanlaşmış bir ABD istihbarat servisi) ile iş bulacak insanlarla arkadaş olmaya çalıştığında endişelenmeye başladı.

2004 yılından bu yana, FBI'ın gözlemlerine takılan başka bir evli çift Donald Heathfield ve Tracy Foley (FBI'a göre gerçek isimleri Andrei Bezrukov ve Elena Vavilova). Donald, Harvard Üniversitesi'nden diplomasını aldı ve FBI'a göre, "sonunda iktidara gelebilecek kişilere erişim sağlamak için" bu üniversitenin mezunlar toplantılarına sık sık katıldı.

Donald ayrıca stratejik tahmin için kullanılabilecek bir bilgisayar programı geliştirdi.

"Bu, ona Rusya için değerli bilgileri olan birçok kişiye erişim sağladı. Örneğin, ABD hükümetinde çalışan ve nükleer teknolojiyle ilgili bilgilere erişimi olan bir kişi. Ayrıca Heathfield'ın hizmete nasıl girileceğine dair bilgi topladığını da biliyorduk. ABD Dışişleri Bakanlığı'na, "diyor Memur Shelton. FBI, Donald'ın bir nükleer teknoloji uzmanına yaklaşmasını engellemek için çok çalışmak zorunda kaldı. FBI yetkililerine göre, bazen bunun için, Heathfield'ın sözde ilginç insanlarla gündelik tanıdıklarını ayarlamaları veya toplantıların aksaması için başka bir şey bulmaları gerekiyordu.

Şifreli not defterleri ve bir demet eski disket

FBI, Cynthia ve Richard Murphy'nin (Guriev) evinde yapılan aramalarda elde edilen verilerle operasyonların 2006'dan sonra gerçek bir atılım yapmayı başardığından bahsediyor.

Karşı istihbarat memurları evde yaptıkları aramada, şifreli not defterleri ve bir demet eski disket buldu. İlk bakışta disketler boş görünüyordu. Ancak bir bilgisayara bir disket yerleştirip 27 haneli bir şifre girerek, FBI ajanları "yasadışı göçmenler" ile Moskova arasındaki mesajlaşma sistemini çözdü.

Bu krılan şifreleme sistemi "Tüm oyunu tamamen değiştirdi. O andan itibaren Richard ve Cynthia Murphy tarafından Merkeze gönderilen her mesajı okumayı başardı.

Haberde, belgeselde FBI'ın 27 haneli şifreyi nasıl çözdüğü konusuna açıklık getirilmediği de eblirtiliyor.

Ancak uzmanlar bu sorunun cevabının 1999 yılında Amerika tarafından kendi saflarına devşirilen Rus Dış İstihbarat Teşkilatı'nın kıdemli subayı Alexander Poteyev'i işaret ediyor.

Rus soruşturmasına göre, Poteev 1999'da Amerikalılar tarafından işe alındı. "C" departmanının 4. departmanının başkan yardımcısı olarak Poteev, Kuzey Amerika'daki Rus "yasadışı göçmenleri" denetledi. Dahası, Moskova Garnizon Askeri Mahkemesi'nin kararında belirtildiği gibi, Poteev teslim ettiği her Rus istihbaret elemanını şahsen tanıyordu. Mahkeme kararıyla, eski SVR albay gıyaben 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı, askeri rütbesi ve ödülleri elinden alındı. 2016 yılında, o zamanlar Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Poteev'in aniden öldüğüne dair haberler vardı. Ancak 2018'de BBC ve Buzzfeed muhabirleri onun hayatta olduğunu tespit etmeyi başardılar.

Yeni nesil iki Rus casusu; Mikhail Semenko ve Anna Chapman

2009'da FBI, Amerika Birleşik Devletleri'ne Rus istihbarat subayları olabilecek iki kişinin daha geldiğini öğrendi - Mikhail Semenko ve Anna Chapman. Daha genç bir neslin temsilcileri olan bu kişliler yaklaşık 30 yaşındaydılar ve Rus kökenlerini gizlemediler. FBI'a göre Semenko ve Chapman, Moskova ile yeni bir iletişim sistemine sahip oldukları için ABD güvenliğine tehdit oluşturdular. Bu, FBI'ın karşı istihbarat memurlarının artık Rus casusların mesajlarını dinleyemeyeceği anlamına geliyordu.

FBI yetkililerine göre, Chapman'ın özel ekipman ve ek programlarla doldurulmuş dizüstü bilgisayarı, kapalıyken bile küratörün dizüstü bilgisayarına mesajlar iletebiliyordu. FBI, Chapman'ın çantasında bir bilgisayarla caddede nasıl basitçe yürken aynı şekilde birbirlerinden onlarca metre uzaklıkta ve evrak çantasında bir dizüstü bilgisayarla yürüyen başka bir Rus diplomatın yürüyüşlerini kaydetti. Karşı istihbarat ajanları, bu yürüyüş sırasında iki "kapalı" dizüstü bilgisayar arasında kısa bir mesaj alışverişini kaydedebildiklerini iddia ediyorlar.

"Hayalet Hikayesi" 2010 yılında başlıyor

2010 yılında "Hayalet Hikayesi" nin başlatılmasına ve Rus casusların tutuklanarak mahkemeye çıkarılmasına karar verildi. Filmde bu, casusların ABD devlet sırlarını elde etmeye çok yaklaşmış olabilecekleri için operasyonun başladığı açıklanıyor. Ancak bir diğer versiyona göre,Rusya'da görevli olduğu esnada Amerikalılarla işbirliği yapan Albay Poteev'in yakında deşifre edileceğini hissettiği ve Rusya'dan tahliye edilmesini istediği için operasyonun başlatıldğı da iddia ediliyor.

FBI'ın karşı istihbarat departmanı başkan yardımcısı Alan Kohler, Şüphelilerin tutuklanmasından önceki son birkaç gün operasyona katılan tüm personel memurları 24/7 çalıştığını söylğyor. New York Eyaletinde FBI gözetlemesinden sorumlu Ed Foley, "Bu operasyon için neredeyse tüm gözetim personelimizi kullandık" diye ekliyor.

Rus ajanı olduğu iddia edilen dört evli çiftin tutuklanması için yeterli delilin olmasına rağmen FBI'ın elinde 2 genç ajanı tutuklamaya yeterli delil bulunmuyordu.

FBI, sözde "sahte bayrak" operasyonunu bir an önce yapmaya karar verdi. Film, karşı istihbarat görevlilerinin yeni gelen Ruslarla nasıl iletişim kurduklarını tam olarak belirtmiyor. Büyük olasılıkla, Albay Poteev onlara şifre konusunda bilgi verdi ve bu gibi durumlarda derin komplo ajanlarıyla bir toplantı için gerekli olanı hatırladı.

FBI, SVR'den gönderilen kişilermiş gibi yaparak Chapman ve Semenko ile dönüşümlü olarak görüşüp onlara görevler verdi. Anna'dan birine sahte bir pasaport vermesi istendi ve Mikhail'den başka bir istihbarat görevlisi için olduğu iddia edilen köprünün altındaki parkta bir tomar para saklaması istendi. FBI ajanlarına göre, her iki Rus da kendilerine verilen görevleri yerine getirmeyi kabul etti.

Ertesi gün FBI, Birleşik Devletler'de Chapman ve Semenko da dahil olmak üzere Hayalet Hikayeleri Operasyonu tarafından takip edilen 10 kişiyi tutukladı. Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa'da iki şüpheliyi daha tutuklamak istedi, ancak onlar sonunda kaçmayı başardılar. Tutuklanan evli çiftlerin komşuları, casusların yanlarında yaşadığına ve çalıştığına inanamadı. Tutuklanan komşulardan biri, "Bana Marslı olduklarını söyleseydin, buna daha çok inanırdım" dedi.

"Düşmanla konuşmak için eşsiz fırsat"

Tutuklanmanın hemen ardından Washington ile Moskova arasında görüşmeler başladı.

"Rus meslektaşım Fradkov'u aradım [2010'da, SVR'ye Mikhail Fradkov başkanlık etti] ve ona şunu söyledim:" On kişiyi aldık, bunlar sizin elemanlarınız. "Ve o," Evet, bunlar bizimkiler. "Ve sonra herkesin yüzünde şu ifade belirdi: "Vay canına, casus olduklarını kabul ediyorlar." Ve böylece görüşmeler başladı, "diyor eski CIA Direktörü Leon Panetta.

Kısa süre sonra, Amerika Birleşik Devletleri'nde on tutukluyu, Batı istihbaratı için casusluk suçlamasıyla Rus hapishanelerinde tutulan dört kişi ile değiştirmeye karar verildi. Bunlar arasında, 2018'de İngiltere'de zehirlenen eski bir GRU subayı olan Sergei Skripal de vardı.

FBI görevlileri, tüm bu olayların tutuklu casusların çocuklarını nasıl etkilediğini görmenin onlar için kolay olmadığını hatırlıyor. Karşı istihbarat görevlileri, çoğu Amerika Birleşik Devletleri'nde doğan bebeklerin gözlerinin önünde büyüdüğünü 10 yıl boyunca izledi. Mübadeleden kısa bir süre sonra, dört aileden üçü yeniden bir araya gelebildi. Sadece Mikhail Vasenkov'un oğlu Juan Lazaro Jr., Amerika Birleşik Devletleri'nde kalmaya karar verdi. Şimdi kariyerine piyanist olarak orada devam ediyor.