Türkiye, Rusya modeli başkanlık sistemini tartışıyor

Yarı başkanlık ve 'ABD tarzı başkanlık' sistemlerinin Türkiye için olası sakıncalarını saptayan AK Parti kurmayları, en uygun model olarak 'merkezi güçlü tutan' Rusya örneğini masaya yatırdı.

AK Parti kurmayları, başkanlık sistemi için "Şimdilik erken" dese de Türkiye'ye en uygun sistemin hangisi olacağıyla ilgili incelemeleri sürdürüyor. Türkiye'de, bazı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi yarı başkanlık sisteminin değil, ancak ABD'deki gibi "başkanlık" sisteminin uygulanabileceğine işaret ediliyor. Ancak AK Parti kurmayları, "eyalet"lere dayalı ABD sisteminin de bölünme tehlikesini öne çıkarabileceği endişesiyle uygulanamayacağını belirtiyor. Bu durumda en uygun model, "çok büyük yetkilerle donatılmış güçlü Cumhurbaşkanı'na dayalı Rusya'daki "Putin modeli" olarak beliriyor.

GÜÇLENDİRİLMİŞ VALİ

Sistem, Türkiye'de 1960 sonrası uygulanan "iki meclisli" yapı benzeri bir özellik taşıyor. 178 kişilik "Federasyon Konseyi" ile 450 vekilden oluşan "Devlet Duması" bulunuyor. Sistemin temelinde yine çok devletli, eyalet ve bağlı bölgelerin bulunduğu bir federasyon var. Ancak Putin, Rusya Federasyonu'nu güçlendirme adına yaptığı değişimlerle, ayrışmayı değil, merkezi güçlendirecek bir yapı oluşturdu. Bu çerçevede vali ve yöneticiler, merkez tarafından atanıyor. Putin'in, valileri atayan modeli Türkiye'de ABD modeli başkanlık sistemine geçilmesi durumunda ortaya çıkacak "eyalet" rahatsızlığını giderecek bir unsur olarak öne çıkıyor. Bölgelere özerklik veren eyalet sistemi yerine, "güçlendirilmiş vali" modelinin uygulanabileceği belirtiliyor.

SİSTEM NASIL İŞLİYOR?

Rusya'daki sisteme görehalk tarafından seçilen Cumhurbaşkanı, ülkenin iç ve dış politikasını yönetiyor. Başbakanı ve bakanları atayıp, görevden alma yetkisine sahip olan Cumhurbaşkanı, aynı zamanda bakanlar kurulunada başkanlık edebiliyor. Merkez Bankası başkanı, Anayasa Mahkemesi, biz deki HSYK, Yargıtay Başsavcılığı gibi kurumların başkanlarını Meclis'e öneriyor. Silahlı kuvvetlerin "yüksek başkomutanı" olarak Genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanlarını atayıp görevden alabiliyor. Duma seçimlerini belirleyip, fesh edebiliyor.

Kaynak: Takvim