Rusya neden Kiev’le bozuştu, Bakü ile kucaklaştı?

Dünya kamuoyu Mısır’da yaşanan darbe ve Suriye’de bir türlü sonu gelmeyen katliamları konuşurken, Moskova’dan stratejik iki hamle geldi. Ukrayna’dan gelen mallara sıkı kontrol uygulamasına başlayan Kremlin, Kafkaslarda Azerbaycan’la yakınlaşma politikasını öne çıkardı. Moskova’nın arka bahçesinde statüko değişikliğine izin vermeyen hamleleri Ukrayna ve Ermenistan’da birinci gündem.

Doğu Ortaklığı Projesi çerçevesinde Brüksel’le işbirliğini geliştiren iki ülke Ukrayna ve Ermenistan Avrupa Birliği ile yeni ticari anlaşmayı imzalamak üzere. Kremlin, Ukrayna’yı anlaşmanın imzalanmasını “ticari intihar” olacağı konusunda uyardı. Ukrayna’dan gelen tüm mallara Rusya gümrüklerinde sıkı kontrol başladı. Uygulamanın devam etmesi durumunda yıl sonuna kadar Kiev’in zararı 3 milyar doları bulacak.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise ilk kez sadece Bakü’ye bir ziyaret gerçekleştirerek Erivan’a gözdağı verdi. Rus savaş gemileri Azerbaycan’a demirledi ve Azeri lider İlham Aliyev’le birlikte gemide incelemelerde bulundu. Enerji ve askeri alanda işbirliği anlaşmaları imzalanırken, Aliyev, Putin’in de bulunduğu toplantıda Ermenistan’ı 20 yıldır Azeri topraklarında işgalci olmakla suçladı.

Eski Sovyet ülkelerini Gümrük Birliği ve Avrasya Ekonomik Birliği çerçevesinde toplamaya çalışan Moskova, dış politika ve ekonomik perspektifini bu yönde geliştiriyor. Ancak, Rusya deneme yanılma yolu ile ilerlediği yeni strateji konusunda henüz zihin duruluğuna sahip değil.

Gazeta.ru’da konuyu değerlendiren Rus siyaset bilimci Fyodr Lukyanov’a göre Ukrayna, Ermenistan ya da Moldova, Rusya ile uzun vadeli ticari işbirliği konusunda endişeli. Moskova’nın kendisi bile 5 yıl öncesine göre Sovyetler Birliği’nin en azından ekonomik anlamda canlandırılması konusunda daha az istekli. Entegrasyondan daha çok, neyin daha avantajlı olacağı konusunda hesap yapılıyor.

Orta Asya ülkeleri de sadece Rusya kartını oynama konusunda endişeli. Kamuoyunda oluşan algıya göre Rusya sınırları açmak yerine özellikle işgücü konusunda yeni duvarlar örüyor. Erivan açısından Moskova fiziki koruma kalkanı dışında herhangi bir güvence vermiyor. Ancak bilinen o ki, bölgede batılı güçler de Ukrayna, Ermenistan ya da Kırgızistan için yeni riskler alma niyetinde değil. Lukyanov’a göre, Rusya’nın elini yavaş tutması durumunda çevrenin Batılı güçler tarafından doldurulması kaçınılmaz. Tabiat boşluk kabul etmiyor.