Rusya’ya iki koldan ‘barışalım’ mektubu
Moskova ile ilişkileri yeniden tesis etmek isteyen Ankara, ilk hamlesini yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Vladimir Putin’e; Başbakan Yıldırım da Rus muhatabı Medvedev’e Rusya Milli Günü dolayısıyla mektup göndererek ‘ilişkilerin hak ettiği seviyeye ulaşmasını’ talep etti.
Ankara, Türk jetlerinin Suriye sınırını ihlal ettiği gerekçesiyle 24 Kasım’da Rus savaş uçağının düşürmesinin ardından kopma noktasına gelen Moskova ile ilişkileri düzeltmek için ilk adımı attı. Hükümet, 12 Haziran’da kutlanan Rusya Günü vesilesiyle Moskova’ya çifte mektupla zeytin dalı uzattı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Başbakan Binali Yıldırım, milli gün dolayısıyla mevkidaşlarına birer mektup gönderdi. Ria Novosti haber ajansının haberine göre Erdoğan, uçak krizi sonrası kendisini IŞİD’e petrol satmakla suçlayan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e gönderdiği mektupta, “Sayın saygıdeğer Devlet Başkanı. Tüm Türk halkının adına tüm Rus vatandaşlarının Rusya Günü’nü kutluyorum ve yakın zamanda Rusya ve Türkiye’nin ilişkilerinin hak edilen düzeye yükselmesini diliyorum.” ifadelerini kullandı. Binali Yıldırım da Rusya Başbakanı Dmitri Medvedev’e gönderdiği mektupta benzer bir mesaj verdi. Yıldırım, mektubunda, “İki ülke arasındaki işbirliği ve ilişkilerin yakın zamanda halklarımızın ortak çıkarları için ihtiyaç duyulan seviyeye ulaşmasını diliyorum. Rusya halkına sağlık ve refah diliyorum.” temennisinde bulundu.
Ankara’da bir süredir Ahmet Davutoğlu’nun Başbakanlık’tan alınmasının ardından dış politikada makas değişikliğine gidileceği, Rusya, İsrail ve Mısır başta olmak üzere kriz yaşanan ülkelerle yeni politikalar geliştirileceği konuşuluyordu. Geçtiğimiz günlerde yapılan büyükelçi değişiklikleri de bu hazırlığın işareti olarak yorumlanmıştı.Dışişleri’ni yöneten kadronun değiştirilmesinin ardından Rusya ile ilişkilerin yeniden tesisi konusunda da ilk adım atılmış oldu. Rusya ilişkilerin tesisi için özür, tazminat ve pilotunun öldürülmesi olayı ile ilgili soruşturma talep ediyor. Erdoğan ise birçok kez Türkiye’nin özür dilemeyeceğini yinelemişti. Moskova’ya uzatılan zeytin dalının ardından bu tavırda bir değişiklik olup olmayacağı merak konusu.
Ankara neden ilişki kurmak istiyor?
Türkiye’nin Rus uçağını düşürmesi sonrası bozulan ilişkilerin siyasi, ekonomik ve turizm alanında faturaları ağırlaşmaya başladı. Suriye’de krizin çözümünde denklemin dışında kalan Türkiye, Rus hava savunma sistemleri nedeni ile IŞİD saldırılarına bile uçakları havalandırıp karşılık veremiyor. Rusya ile bozulan ilişkiler eski Sovyet ülkeleri ile ilişkileri olumsuz etkilerken, Türkiye’nin ABD ve NATO’ya bağımlılığını da artırdı.
Moskova’nın koyduğu ambargolar sebebiyle Rusya ile 100 milyar dolar olarak belirlenen ticaret hedefi hayal oldu. Rusya’ya yaş meyve ve sebze ihracatı durma noktasına gelirken, Türk ürünlerine yönelik gümrüklerde sıkı kontroller devam ediyor. Rusya’da iş yapan 2 binin üzerinde Türk şirketi Türk işçi çalıştıramadığı için kapanma noktasına geldi. Osmanbey, Laleli ve Merter’den Rusya’ya mal gönderen ihracatçılar alternatif pazar bulmakta zorlanıyor.
Bir yıllık maliyet 20 milyar dolar
Rusya’nın charter uçuşları iptal etmesi ve Türkiye turlarını yasaklaması nedeni ile de Rus turistlerin Türkiye seyahatleri durma noktasına geldi. 2014’te 4,5 milyonla rekor kıran Rus turistlerin bu yıl 1 milyonu zor geçeceği öngörülüyor. Türkiye’nin turizm sektörü ile birlikte Rusya ile ilişkileri bozulmasından kaynaklanan toplam kaybının 2016’da 20 milyar doları aşmasından endişe ediliyor. Türkiye’nin dış politikada yalnızlaşmasının yanı sıra ekonomik ve ticari alandaki baskılar da Rusya ile ilişkileri geliştirmeye zorluyor.
Uçak krizinde bir ileri iki geri
24 Kasım:
Bir Rus jeti sınır ihlali yaptığı gerekçesiyle düşürüldü. Bir pilot öldü, biri yaralandı.
Erdoğan, “Türkiye’nin kendi sınırlarını koruma hakkına herkes saygı göstermelidir.” derken, Putin, “Erdoğan ve ailesi IŞİD’in petrol ticaretinde rol oynadı.” suçlaması yaptı.
25 Kasım:
Başbakan Davutoğlu: “Emri bizzat ben verdim.”
26 Kasım:
Erdoğan, Rusya’nın özür talebi üzerine, “Hava sahamızı ihlal edenler özür dilemeli.” diye cevap verdi. Aynı gün France 24’e ise, “Rus uçağı olduğunu bilseydik, belki uyarımızı farklı şekilde yapardık.” dedi.
28 Kasım:
Erdoğan: “Yaşanan hadiseden dolayı gerçekten üzgünüz.”
2 Aralık:
Erdoğan, Putin’in IŞİD-petrol iddialarını yinelemesi üzerine, “Bu iftirayı atanlar bunu ispat etmek zorundadır. Bunu ispat ettikleri anda ben cumhurbaşkanlığı koltuğunda bir dakika durmam.” dedi.
30 Aralık:
Davutoğlu: “17 saniyede talimat verilmez.”
31 Mayıs:
Erdoğan: “Bir pilotun hatasıyla Türkiye’nin feda edilmesi düşündürücüdür.”
13 Haziran:
Erdoğan: “Rusya’yla yaşadığımız uçak krizi gerçekten bizi yordu, inşallah yavaş yavaş geride bırakıyoruz.”