Bakan Yıldız: Nükleeri yapmamız şart ama makul fiyatlarda
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Mersin Akkuyu'da kurulması planlanan ilk nükleer santral ihalesiyle ilgili fiyat konusunda bir eksiklik görüldüğünü ancak, bunun, Türkiye'nin nükleer santral konusundaki kararlılığını etkilememesi gerektiğini söyledi.
Antalya'da DSİ Misafirhanesi'nde gazetecilerle sohbet eden Yıldız, çeşitli konularda gazetecilerin sorularını yanıtladı. Nükleer santral ihalesiyle ilgili gelişmeleri değerlendiren Yıldız, yarışmada JSC Atomstroyexport-JSC Inter Raoues-Park Teknik Ortak Girişim Grubunun verdiği teklifin, Eylül ayının ortasına doğru sonuçlandırılacağını kaydetti.
İhalenin iptal edilip edilmeyeceğiyle ilgili bir soru üzerine Yıldız, ''Bu bir yarışma süreci olduğu için 'evet'in de 'hayır'ın da yan yana olması bir kere çok normal. Yalnızca 'evet' ya da yalnızca 'hayır' yarışma süreci için doğru değil. 'Evet'in de 'hayır'ın da aynı şekilde sonuca yakın olması, yarışma nihayetleninceye kadar doğru olan bir konsepttir. İhale bitene kadar böyle yüzde 90 'hayır' ya da yüzde 90 'evet'le sonuçlanacak demek yarışma sürecinden kopmak demek değil mi?'' dedi.
KAMU PAYI
Yıldız, gazetecilerin soruları üzerine, Rusya ile yapılan görüşmelerde, Türkiye'nin fiyat beklentisi olduğunun belirtildiği ve fiyatta makul bir noktada birleşilmesi ve bunun sıhhatli bir yapıda olması durumunda yüzde 15, yüzde 20 ya da yüzde 25 gibi bir oranda kamu hissesi konusunun da gündeme gelebileceği açıklamalarını da değerlendirdi.
Bir gazetecinin, ''İhale olduğu dönemde kamu payı yoktu? Bu yatırımcıların istediği bir şey ama şartnamede yoktu. Sonradan bunu getirdiniz? Doğal olarak bu işin iptal edilmesi gerekiyor'' sözleri üzerine Bakan Yıldız, şunlar söyledi:
''İster aksiyoner, isterse pragmatist bakalım, eğer yüzde 15 veya 25'lik kamu hissesi, fiyatın daha da ucuz hale gelmesini sağlıyorsa bu önemli bir etkendir. İster ihalenin başında, ister sonunda... Biz neresinde müdahale etmişsek, neresinde görmüşsek olayı, bu bir gerçektir. Kamu hissesiyle beraber bir kısım risklerin satın alması ucuzlayabiliyorsa, o zaman ben bunu ülkem lehine değerlendirmek durumundayım.''
''O zaman diğer şirketler 'Ben ihaleye girmedim çünkü o sırada devletin payı yoktu' demezler mi?'' sorusu üzerine Bakan Yıldız, kanunun, ihaleyi alan bir şirket ile kamu şirketinin belli oranlarda ortaklık yapabilme yetkisi verdiğini vurguladı.
Bunun yeni birşey olmadığına dikkati çeken Yıldız, yarışmayı kazanan firmanın istemesi halinde, kamuyla belli oranlarda ortaklık yapabileceğine dair kanun maddesi olduğunu yineledi.
Kamu payının ne olacağının henüz belli olmadığını ancak, yüzde 25'in üzerine çıkılmasının düşünülmediğini kaydeden Yıldız, bir gazetecinin, ''Baştan böyle olsaydı fiyat değişir miydi?'' sorusu üzerine, ''Baştan böyle olsaydı fiyat değişirdi. Açıkça söyleyeyim, evet. Kanaatim bu'' dedi.
Bakan Yıldız, ''Daha çok katılımcı olur muydu?'' sorusunu da, ''Daha çok katılımcı bile olabilirdi'' diye yanıtladı.
''EKSİKLİK VAR''
Bakan Yıldız, bir gazetecinin, ''İhaleyi iptal etseniz de etmesiniz de sorun var ortada'' sözleri üzerine, şöyle devam etti:
''Ortada bir eksiklik var, görünüyor. Bu yüksek fiyatı tek firmayla bulduysak bir eksiklik görünüyor. Ben yalnızca resmi olarak cevap verdiğimde, 'Şu anki süreç, nerede kalmıştık' diye devam etmem lazım. Çoğu zaman da böyle davranıyoruz. Ama madem ki bu konuyu açıyoruz, ortada bir eksiklik var demektir. Biz bu fiyattan memnun değilsek ortada bir eksiklik var demektir. Ne ise o. Eksiklik, bizden mi kaynaklanıyor, yani teklif verenlerden mi yoksa vermeyenlerden mi? Bunun üzerine gitmek lazım. Bunu bu kadar açık, net, şeffaf konuşuyorum çünkü, sonuçta geldiğimiz rakam, bizim ortalama olarak Türkiye'de ürettiğimiz rakamın üzerinde. Biz bundan hoşnut değiliz ya... Nükleeri mutlaka yapmamız şart ama makul fiyatlarda. Türkiye nükleersiz kalmamalı. Fiyatın yüksek, düşük olması bizim bu kararlılığımızı etkilememeli. Makul hale getirip yolumuza devam etmemiz lazım.''
''BEKLENENİN ÜZERİNDE''
''Şu aşamada süreç nasıl ilerliyor? Bir pazarlık var mı? Kamu payı bu pazarlıklara dahil edildi mi?'' sorusu üzerine Bakan Yıldız, şöyle konuştu:
''Nükleerin 2 temel bileşeni var. Finans ve teknik. Teknik bileşeni zaten başlı başına bir olgu ve çok ciddi argümanları olan sıradışı bir iş. Ama finans, özellikle paralar büyüdükçe ve blok halde paralar söz konusu oldukça bir o kadar daha önemli oluyor. Siz öyle bir şey imal edersiniz ki teknik ağırlığı ve buluş kısmı finanstan önemlidir. Ama burada paralar büyük olduğu için finans bir o kadar daha önemli oluyor. Nükleer sıradışı bir iş, ama finansı da bir o kadar sıradışı. O yüzden finans kısmının verilen teklifte sıradışı olduğunu söyleyebiliriz.
Bu fiyat yüksek. 15 küsur cent bir kere nükleer için yüksek bir fiyat. Teknik bileşeni de farklı. Bunu ancak bir teklif aldığında karşılaştırabilirsiniz. -Burada kritik bir cümle kullanayım- bir malın aslı yüksekse, türevi de yüksektir. Burada finans aynı oranda fiyatı katlayan bir katsayı olarak görünüyor. Finans maliyetleri de dünyadaki global kriz tesiriyle olacak ki zannediyorum beklenenin üzerinde çıktı. O açıdan 'bu rakamın makul hale gelmesi' dediğimiz kısım bu.''
Rusya ile son dönemde imzalanan anlaşma ve protokollerin nükleer sürecine herhangi bir etkisi olup olmayacağıyla ilgili soru üzerine Bakan Yıldız, ''Nükleer, bir faktördür ama belirleyecek oranda değildir. Belirleyecek oranda olması doğru bir yaklaşım olmaz. O yarışma sürecini etkiler demektir'' dedi.
''DAHA ÇOK KATILIM İSTERDİM''
Bakan Yıldız, bir gazetecinin, ''Hukuka aykırı hareket edilirse Yüce Divan'a gidilebilir tarzında eleştiriler de oldu nükleerle ilgili. Bürokrasi ve hükümette böyle bir endişe var mı?'' sorusu üzerine, ''Doğru yapıyorsak öyle bir korkuya kapılmamızın yanlış olacağı kanaatindeyim. Problem, doğru yapmakta. Çünkü, siz doğru yapıyorsanız mutlaka bunu hukuk çevresi de hissedecektir, gözlemleyecektir. Açıktan açığa kanuna aykırı iş yapma imkanımız zaten yok. Böyle bir ne talep olur, ne de böyle bir davranış olur'' diye konuştu.
''(Yüzde 25 ortak olacağız, siz fiyatı şimdi indirin) gibi mi pazarlık yapıyorsunuz?'' sorusu üzerine, yarışma sürecine müdahil olmaksızın bütün hareketleri görmeleri gerektiğini belirten Yıldız, ''Teklif istediniz mi?'' sorusu üzerine de, yasal olarak bu şekilde teklif isteme hakları olmadığına işaret etti.
Bir gazetecinin, ''Sayın Bakanım çıkış yok gibi gözüküyor'' sözleri üzerine Yıldız, şöyle konuştu:
''Başından beri söylediğim nokta şu: Bu, 'Bırakın arkadaş, kolay iş hemen hallederiz' dediğin birşey değil. Yani nükleerin Türkiye'de ilk defa yapılıyor olması bir sıradışılık, bunun normal bir ihale süreci içerisinde olmadığı bir sıradışılık... Tam istediğimiz manada, sonuçları itibariyle baktığımızda, işte buna pragmatist diyoruz, isterseniz aksiyonel diyoruz, başından beri de dediğimiz bunda bir eksiklik varsa... Bu açıdan baktığımızda bir sıradışılık var. İşletmecilik açısından stratejisinin olması bir sıradışılık.''
Bir gazetecinin, ''Eğer ihale sizin bakanlığınız döneminde yapılsaydı aynı yöntemi mi izlerdiniz?'' sorusu üzerine Bakan Yıldız, ''Hayır. Mutlaka daha çok katılımın olabileceği bir seviye olurdu'' dedi.