Cin şişeden çıktı; Ankara'nın Rusya ile işi zor

Suriye'de birkaç yıldır devam eden kriz, Rusya'nın pozisyonunu güçlendirmesi ile yeni bir aşamaya girdi.

Bugüne kadar Şam rejimini değişik biçimlerde destekleyen Rusya artık sahaya ciddi biçimde girerek “yeni bir Suriye stratejisini” uyguluyor. Rusya'nın yeni Suriye siyasetinin ciddi sonuçları olacaktır ve bunların hemen hepsi öncelikli olarak Türkiye'yi ilgilendiriyor. Suriye krizi başladığı andan itibaren “bütün öngörüleri yanlış çıkmış” isimlerin büyük ihtimalle bundan sonraki öngörüleri de yanlış çıkacaktır. Bu nedenle Suriye krizinin evrimi açısından Türkiye'nin durumu endişe verici.

İlk olarak şunu not etmek gerekiyor: Rusya sanılanın aksine bir taktik ülkesi değil Suriye konusunda bir strateji izlemektedir. ABD medyası ve uzmanları sürekli olarak Putin'in bir “taktik adamı” olduğunu ve stratejiden mahrum olduğunu iddia ediyor. Bana kalırsa bu bir “züğürt tesellisi”. 18. yüzyılda yaşamıyoruz. Ancak Rusya, ABD'nin gözlerinin içine “gülerek” bakar halde Kırım'ı ilhak etti. ABD başta Batı hiçbir şey yapamamıştır. Bu “hiçbir şey yapamama” kompleksi Batı'da entelektüel düzeyde Putin'i eleştirme tepkisini doğurdu.

Halbuki Rusya “laf olsun” diye Suriye'de değil. 1990'ların Batı/NATO genişlemesine karşı tarihsel bir karşı hamle yapıyor. Suriye'nin Rusya merkezli (veya ortaklı) yeniden düzenlenmesi ile Rusya Ortadoğu'da bütün sinir uçlarına dokunan bir konum elde ediyor. Üstelik Hizbullah-İran-Irak-Çin gibi ülkelerle yeni bir “pakt” oluşturuyor.

Türkiye açısından durum kritik: Bir jenerasyona “Rusya sıcak denizlere inemedi” diye eğitim veren Türkler bundan sonra “Kırım ve Suriye'deki Rusya etkisi altında Anadolu bir tür Rus iç karasına dönmüştür” denmeye başlanabilir. Suriye'de yerleşmiş ve Kürtler dahil aktörlerle bağ geliştirmiş Rusya, Türkiye'nin Arap dünyası ile “fizikî temasının kontrolünü” büyük ölçüde eline alacak.

Rusya “yeni bir mülteci dalgası” başlatabilir

Ben savaşan bir başkan olmayacağım' diyen Obama'nın kalan günlerinde bir savaş başlatacağını beklemek doğru olmaz. Rusya karşısında Batı sadece seyredecek. AB'nin ise ne yaptığını anlayan beri gelsin. Kırım gibi Avrupa siyasi coğrafyasının önemli bir parçasının Ruslarca “yutulmasına” göz yuman Batı'nın Suriye konusunda dünya savaşı çıkarmasını beklemek makul değil. Ruslar şunu çok iyi biliyor: “Beyaz Saray'da savaşmayı göze alamayacak bir başkan oturuyor.” Bunun tersi olur mu? Yani Obama “yeter artık” diyerek alana iner mi? Geleceği kestirmek zor ancak bu sıfıra yakın ihtimal olarak görünüyor. Dahası Rusya, Suriye'de Avrupa güvenliğine baskı yapacak imkan kazanacak. Rusya'nın askeri hareketleri sonucu başlayacak süreç “yeni bir mülteci dalgası” başlatabilir. O zaman AB, Rusya siyasetini durdurmak bir kenara, yol açtığı sorunlarla boğuşacaktır.

Moskova'nın Kürt politikası Türkiye'yi nasıl etkiler?

Rusya, önce Şam rejimini ayakta tutmak için kısa vadeli bir askeri strateji geliştirecek ve başta ÖSO gibi unsurları hedef alacaktır. Kısa vadede IŞİD ile uğraşmak Rusya için mantıklı görünmüyor. Bu ilk stratejik planda Lübnan sınırından Doğu'ya, Kuzey'e doğru bir güvenli bölge inşa edilecektir. Ruslar bu alanda rejime karşı her hedefi acımasızca vuracaktır. İkinci aşamada bu alan daha da genişletilecektir. Bu Türkiye'nin “iğne ile kazdığı” Suriye siyasetinin yerle bir olması demek. Rusya'nın öncelikli hedeflerinin arasında Türkiye destekli gruplar var. Bundan sonra: Türkiye inşa edecek Rusya yıkacak. Bu çatışma süresince “tebessüm ederek” Türkiye ile sorunları çözmeye hazırız diyen pek çok “Rus general” göreceğiz. Stratejinin en zor kısmında gülerek işini yapmak Rus askeri geleneğinin bir parçasıdır. Bunu Ankara'da bilen umalım ki insanlar olsun.

Rusya daha sonra mutlaka Kürtler konusuna “el atacaktır.” Rusya'nın Suriye'ye bu şekilde girip Kürtler ile ilgili bir hesabı olmaması düşünülemez. Ruslar ve Kürtler arasında güçlü ilişkiler kurulursa Türkiye için Suriye krizi daha nazik bir hale gelecektir. Şunu unutmamak gerekiyor Suriye krizi bağlamında İran ve Kürtler arasındaki ilişkiler tamir edildi. Benzer biçimde Suriye'de Rusya ve Kürt gruplar arası ilişkiler büyük olasılıkla güçlenecektir. Kürt konusunda –Suriye bağlamında bile olsa- denkleme Rusya'nın girmesi konusunu Ankara umarım hesap ediyordur.

Suriye krizi Türkiye için değişik sorun dalgaları üretti. İşaretler ufukta yeni kriz dalgaları olduğunu gösteriyor. Bugüne kadar Ankara için “süreci yanlış okudu, hatalar yaptı” eleştirileri dile getirildi. Suriye meselesi öyle bir hale geldi ki bundan sonra Ankara “doğru işler bile yapsa” buradan çıkılabilir mi kimse emin olamaz. Cin şişeden çıktı artık, etrafı kırıp dökmesini izleyeceğiz.